Sonbahar notları- 2
Sonbahar bir değişim mevsimidir. Doğa yazın ışığından kışın karanlığına geçer ve günlerimiz yoğunlaşır. Yılın bu yoğun mevsiminde kendinize ve sağlığınıza zaman ayırmayı ihmal etmeyin.
Önceki yazımda sonbaharın sağlığımız üzerindeki etkilerinden ve bu mevsime özgü yaşam tarzı önerilerinden söz etmiştim. Bu yazımda yine sonbahar konusuna kadim tıptan bazı önerilerle devam edeceğim ve ayrıca sonbahara özgü aromaterapi ve bitki çaylarıyla ilgili bazı şeyler söyleyeceğim.
Mevsim değişikliği her zaman mevsimsel bir detoksifikasyon veya arınma için iyi bir zamandır; ancak tam bir detoks için kendinizi iyi hissetmiyorsanız, serin ve kuru sonbahar ortamını dengelemek için yapmanız gerekenleri ihmal etmeyin.
SONBAHARDA AYURVEDA
Sonbahar bir değişim mevsimidir. Doğa yazın ışığından kışın karanlığına geçer ve günlerimiz yoğunlaşır. Yılın bu yoğun mevsiminde kendinize ve sağlığınıza zaman ayırmayı ihmal etmeyin. Her mevsim gibi, sonbahar da sağlığımızı etkileyebilecek bazı yaygın ve öngörülebilir kalıplar getirir. Örneğin, yazdan sonbahara geçerken, diyetteki mevsimsel değişimin bir sonucu olarak sindirimde bir düzensizlik görebiliriz. Geleneksel Hint hekimliği olan Ayurveda insan vücudunda mevsimsel kalıpların neden oluştuğu değişimleri anlamaya, bu mevsimsel eğilimlere karşı stratejiler geliştirmemize ve dolayısıyla iyilik halini korumamıza yardımcı olabilir. Sonbaharda, düzensiz değişim enerjilerinin yanı sıra daha hafif, kuru ve serin hava ile hava elementi baskındır. Ayurveda tıbbında Vata doşa denilen bünye tipi esasen hava elementi tarafından düzenlendiğinden, sonbaharda en çok dikkat edilmesi gereken doşa budur. Havadaki ve daha soğuk, daha kuru ortamdaki keskin değişiklik, vücuttaki nem seviyelerinin azalmasına neden olabilir ve ayrıca yiyeceklerimizi sindirimini etkileyebilir. Benzer şekilde, değişim enerjileri bizi daha gergin hissettirebilir ve çoğu zaman sinir sistemimizin işleyici ağırlaşabilir ve kaygılar artabilir. Sonbaharda sıklıkla ortaya çıkan durumlar, verimsiz bir sindirimin bir sonucu olarak vücutta dolaşan aşırı vata artışı ve toksinlerin karışımından etkilenen artrit gibi durumlardır. Anksiyete ve kaotik davranışlar da sıklıkla su yüzüne çıkabilir. Ayurveda’da çörekotu yağı, sindirimi rahatlatan, Ama’yı (toksinleri) etkisizleştiren ve sinir sistemini desteklemek için bir tonik özelliklerine sahip bir takviyedir. Soğuk sıkım çörekotu yağı kapsülleri sonbahar aylarında görülen sindirim şikayetleri için kullanılabilir.
Mevsim değişikliği her zaman mevsimsel bir detoksifikasyon veya arınma için iyi bir zamandır, ancak tam bir detoks için kendinizi iyi hissetmiyorsanız, serin ve kuru sonbahar ortamını dengelemek için bu en iyi ipuçlarından bazılarını günlük rutininize dahil etmeyi deneyin:
- Sabah 7’de kalkmış olun.
- Kuruluk, çatlama ve kaslarda sertleşme eğilimini dengelemek için ılık susam yağı ile kendinize masaj yapın – ardından ılık bir duş alın
- Sinir sisteminizi ve dolaşımınızı kısıtlayabilecek vata toksinlerini ortadan kaldırmak için alternatif burun deliği solunumu yapın.
- Sonbahar için tercih edilen yoga pozları, baş ve omuzların belin altındaki bir seviyede kaldığı ters duruşlardır. Ayrıca Güneşe Selamlama rutini uygulayın
- Sonbahar diyeti, nemi artırmak ve kendinizi beslenmiş ve topraklanmış hissetmenize yardımcı olmak için tatlı, hafif baharatlı, ekşi ve tuzlu bir tada sahip sıcak yiyeceklerden oluşmalıdır. Güne akçaağaç şurubu, bal veya tarçınla tatlandırılmış küçük bir kase yulaf, pirinç veya kinoa ile başlayın. Öğle ve akşam yemeklerinde buharda pişirilmiş sebzeler, çorba ya da kiçarig gibi besleyici yiyecekleri seçin. Çok fazla çiğ salata, soğuk ve buzlu içecekler, bakliyat ve mayadan kaçının, çünkü bunlar vata artışına neden olur ve sindirimi bozabilir. Sindiriminizde dengesizlik olduğunu fark ederseniz, nane veya zencefil çayı tüketin. Gaz ve şişkinlik için çörekotu yağını kapsül formunda yemekle birlikte alabilirsiniz. Günün sonunda, bir tutam hindistan cevizi, zerdeçal veya kakule ile lezzetlendirilmiş bir fincan sıcak sütün tadını çıkarın ve erken yatın.
Sonbahar bir hazırlık mevsimidir. Vücudumuzu önümüzdeki kış aylarına hazırlamamız gerekir; bu değişim zamanı, yazın sıcak sıcağından kışın serin karanlığına geçiş anlamına gelir.
SONBAHARIN KOKULARI
Sonbahar bir hazırlık mevsimidir. Vücudumuzu önümüzdeki kış aylarına hazırlamamız gerekir. Bu değişim zamanı, yazın sıcak sıcağından kışın serin karanlığına geçiş anlamına gelir. Sonbaharın güzel güneşli öğleden sonraları, uzayan geceleri ve serin sabahlarında esansiyel yağlar da evinizin etrafındaki sonbahar ambiyansını oluşturmaya katkıda bulunur. Esansiyel yağlar enerjisel boyutta sonbaharda ihtiyacımız olan içsel dönüşümü ve topraklanmayı sağlamada yardımcı olacaktır. Meyve aromaları arasında özellikle narenciye yağları ve baharatların esansiyel yağları, titreşimleri sonbaharla uyuşan kokulardır. İğne yapraklı ağaçların yağları ve reçineli esansiyel yağlar da, özellikle kış aylarına yaklaşırken, soğuk sonbahar akşamları için mükemmel birer seçim olabilir.
Bergamot Esansiyel Yağı: Bergamot, hem sakinleştirici hem de canlandırıcı olan narenciye ve lavanta notaları içeren çok hoş ve karmaşık bir aromadır. Çiçek, narenciye ve otsu esansiyel yağlarla harmanlandığında, daha hassas üst ve orta notaların ortaya çıkmasına yardımcı olur.
Tatlı Portakal Esansiyel Yağı: Tatlı portakal esansiyel yağı, cildinizde sıcak güneş hissini yakalayan neşelendirici bir yağdır. Isınan, rahat bir atmosfer yaratmak için baharat esansiyel yağları ile çok iyi uyum sağlar.
Isıtıcı baharat esansiyel yağları: Cassia (Tarçın), Zencefil, Kakule ve Karanfil Esansiyel Yağları, tatlı portakal ve mandalina gibi turunçgillerin ile birlikte veya tek başına kullanılabilir.
Vanilya esansiyel yağı: Vanilyanın tatlı, sarhoş edici aroması, narenciye ve baharat yağlarınıza güzel bir temel nota katarak her karışıma neredeyse kremsi bir his katar.
İğne Yapraklı ağaç yağları: Ardıç Meyvesi Esansiyel Yağı, Servi Esansiyel Yağı ve Çam Esansiyel Yağı berrak sonbahar havası hissini yakalamak için hava yayıcı karışımlarında kullanılabilecek keskin, odunsu bir aromaya sahiptir, hava ambiyansını ferahlatır ve ormanda olma hissini evinize getirirler.
Biberiye Esansiyel Yağı: Biberiye, hafif narenciye alt tonlu, yaprak dökmeyen bitkileri andıran keskin, otsu bir aromaya sahiptir. Enerji verici ve canlandırıcıdır, güne başlamanıza yardımcı olmak için mükemmeldir (özellikle sıcak yatağınızdan çıkmak istemiyorsanız!)
Sabah güneşinin enerjisini hissetmek istiyorsanız hava yayıcınıza ekleyeceğiniz 10 damla biberiye, 10 damla bergamot ve 4 damla misket limonu uçucu yağı ile serin sonbahar sabahlarında harekete geçmenize yardımcı olacak bir karışım hazırlayabilirsiniz.
Tütsü yakmaktan hoşlanıyorsanız Tarçın, Buhur (Akgünlük), Sandal Ağacı, Palo Santo, Mür, Adaçayı, Paçuli sonbaharın enerjisiyle uyuşan tütsülerdir. Odanıza yayılan kokuları ilham veren ve ruhunuzu iyileştiren etkileriyle hem topraklanmanızı sağlayacak hem de meditasyon ve başka spiritüel uygulamalarınızın derinliğine katkı sağlayacaktır.
Sonbahar, yavaşlamanın, kazakları giymenin ve sıcak bir battaniyeye sarılarak en sevdiğiniz bitki çayının tadını çıkarmanın zamanıdır.
SONBAHARIN BİTKİ ÇAYLARI
Sonbahar, yavaşlamanın, kazakları giymenin ve sıcak bir battaniyeye sarılarak en sevdiğiniz bitki çayının tadını çıkarmanın zamanıdır. Sosyal medya akışlarımız, artık her sonbaharda adeta bir takıntı haline gelen “pumpkin spice latte” kahvesiyle dolmaya başlamış olsa da, size bu mevsimle ilişkilendirdiğimiz o sıcak evde kalma hissini vermek için daha sağlıklı alternatifler sunmak istiyorum. Unutmayın ki bir fincan bitki çayı bedeniniz için olduğu kadar ruhunuz ve zihniniz için de besleyicidir. Şimdi herhangi bir bitki çayı içmeden önce onun kimi hastalıklarla ve kullandığınız ilaçlarla etkileşebileceğini mutlaka akılda tutarak, sonbahar için tercih edebileceğimiz lezzetli olduğu kadar sağlık yararlarıyla dolu bitki çaylarına göz atalım:
1. Zencefil vücudumuzun iç ısısını artırdığından, sonbaharda (ve kışın) çok üşüyenler için uygun bir seçim olabilir. Bu kökün sıcaklığında, karanlık ve soğuk bir akşamda bizi canlanmış ve rahatlamış hissettiren bir enerji vardır. Doğal bir ağrı kesici olan zencefil, boğaz ağrısını yatıştırmaya yardımcı olur, ginseng çayıyla eşleştirildiğinde soğuk algınlığı ve grip semptomlarıyla savaşmaya ve bağışıklık sistemimizi güçlendirecektir.
2. Mürver ağacının koyu renkli meyveleri Eylül ve Ekim aylarında görülür. Yaz meyvelerin aksine, mürver aşırı tatlı değildir. Sonbahar için mükemmel olan topraksı bir ekşiliğe sahiptir. Mürver çayı bağışıklık sistemimizi destekleme ve öksürük ve soğuk algınlığı ile savaşmamıza yardımcı olan sonbahar çaylarından biridir. C vitamini ve diğer antioksidanlarla dolu mürver, elimizin altında olması gereken değerli bir şifa kaynağıdır. Soğuk algınlığı ve grip mevsimine girerken sizi desteklemek için ekinezya ile eşleştirilebilen ideal bir savunma çayının ana bileşenlerinden biridir.
3. Zerdeçal, yılın her zamanında, özellikle de sonbaharda sevdiğimiz bir başka baharattır. Bu kökün sonbaharda sararan yaprakların rengini yansıtan parlak sarı rengi, mevsim için mükemmel bir seçim olduğunun göstergesidir. Rahatlatıcı topraksı lezzeti, topraklanmanıza yardımcı olur. Güçlü iltihap önleyici özellikleriyle, eklem ve kas ağrısını hafifletmesiyle bilinir ve soğuk havalarda gelebilecek eklem sertliğine direnmemize yardımcı olabilir. Zerdeçal çayı tarçınla eşleştirilerek enfeksiyonlarla mücadele ve insülin duyarlılığını artırmaya yardımcı olur.
4. Tarçın kokusu sonbaharla en çok özdeşleşen kokulardan biridir. Mutluluk ve sıcaklık vaadi içeren bu lezzetli baharat doğal olarak tatlıdır. Kan şekerini dengeleyici özelliği vardır. Zerdeçal gibi, tarçın da eklem ağrısını ve adet kramplarını yatıştırmasıyla bilinen güçlü bir iltihap önleyicidir. Doğal bir ağrı kesicidir, boğaz ağrısını hafifletmeye, soğuk algınlığı ve öksürükle savaşmaya da yardımcı olabilir. Meyan Kökü ve Tarçın çayı eşleştiğinde tatlı ve topraksı tadıyla muhteşem bir karışım elde edilir.
5. Meyan kökü de tarçın gibi doğal bir tatlılığa sahiptir. Bu da onu herhangi bir bitki çayı karışımına lezzetli bir katkı yapar. Meyan kökü bağışıklık sisteminizi güçlendirir, sindirimi destekler, boğaz ağrısını ve öksürüğü yatıştırır. Yılın bu zamanında şekerli gıdalara karşı aşırı bir düşkünlük duyuyorsanız, bir fincan meyan kökü çayının doğal tatlılığı, bu gibi sağlıksız gıdalara karşı direnmenize yardımcı olabilir.
6. Alıç sonbaharın bir başka şifa kaynağıdır. Kalp sağlığımızı desteklemek de dahil olmak üzere sağlık yararlarına sahiptir. Alıç meyveleri ayrıca, özellikle yılın bu zamanında hayati önem taşıyan C vitamini gibi antioksidanlarla doludur. Fiziksel sağlığımızı desteklemenin yanı sıra, alıç meyvesinin zihni yatıştırmayı ve kaygıyı azaltmayı sağlayabilir. Günlerin kısalması birçoğumuzun modunu düşürdüğünden, alıç çayı sonbahar aylarında harika bir seçim olabilir.
7. Papatya çayı sakinleştirici faydaları olan narin, ipeksi ve tatlı bir çaydır. Gevşemenize ve rahat hissetmenize yardımcı olacak yatıştırıcı ve yumuşak dokusuyla papatya çayı, çaylar evreninde eşsiz ve popüler bir şifacıdır. Papatya çayı uykuyu teşvik etme ve kaygıyı azaltma, soğuk algınlığı yakınmalarını giderme, adet rahatsızlığını hafifletme, mideyi koruma, cilt yararları ve bağışıklığı artırma kapasitesi için binlerce yıldır kullanılmaktadır.
8. Nane çayı kokusuyla rahatlatıcı bir his yaratan, ferahlatıcı bir tadıyla yatıştırıcı ve sakinleştirici bir etkiye sahiptir. Özellikle soğuk gecelerde yatmadan önce içilebilecek mükemmel olan kafeinsiz bir içecektir. Nane çayı, diş plağı oluşturan mikroorganizmalarla savaşan, kişinin nefesinin daha taze kokmasını sağlayan ve ağız hijyenine önemli avantajlar sağlayan antibakteriyel özellikler içerir. Ayrıca boğaz enfeksiyonları ve sinüzite bağlı şikayetleri ve öksürüğü azaltır. Ateşiniz olduğunda nane vücudunuzun gözeneklerinin genişlemesine yardımcı olarak ekstra ısının vücudu terk etmesine izin vererek ateşin düşmesine nane yardımcı olabilir.
9. Hibiskus çiçeği çayı tatlı, ekşi aromasıyla renk ve canlılık açısından canlılığı teşvik eden bir çaydır. Bir yudumda içimize yayılan topraksı, çiçeksi ve narenciye aromasına sahiptir. Hibiskus çiçeği özellikle ruh halinizin kasvetli olduğu zamanlarda çok sayıda sağlık yararı sağlar. Bu çayın, kilo kaybı için nişasta emiliminin azaltılmasına yardımcı olduğu bilinmektedir. Hibiskus çiçeği çayı, sıcak veya soğuk olarak tüketilebilir.
- Sonbahar notları- 2 - 4 Kasım 2023
- Sonbaharda sağlığımız – 1 - 29 Ekim 2023