Komşularla sorun yaşamak: Bunları toplumsal arabuluculukla nasıl çözebiliriz?

İnsanların işyeri, sokak veya siyasi anlamda zor bir hayat yaşadığı bir dönemdeyiz. Dolayısıyla kendileri olabildikleri yegane mekan olarak sığındıkları evlerinde, komşularla ilişkilerin daha barışçıl olmasına ihtiyaç bulunuyor. İnsanların anlaşmazlık yaşadıkları kişiyle, oturup konuşma imkanına sahip olması lazım. İşte bunun için bazı ülkelerde toplumsal arabuluculuk var.

İster ses nedeniyle; ister hayat tarzı kaynaklı; ister çöp atmak veya kapı önüne ayakkabı konulması; isterse de evcil hayvanlarla ilgili komşularınızla bir sorun yaşadığınızda, bunları nasıl çözebiliriz?

Oturduğum binadan örnek vermem gerekirse, komşulardan birinin sürekli havladığı düşünülen bir köpeği var. Bu köpek havladığında, komşulardan birisi, köpeği olan komşunun kapısına giderek bağırıyor. Birçok kişi, bu bağırmayı duyuyor ancak kapısına gidilen komşu, bağıran komşuyla muhatap olmamak adına kapısını açmıyor. Bağıran komşu bir süre daha bağırdıktan sonra dairesine dönüyor. Diğer komşularca sevilen bir kedisi olan ve apartmanın sokak kapısı açılıp, kedisi içeri alınan birisi olarak apartmanda belirli bir evcil hayvan sevgisi olduğunu düşünüyorum. Elbette bunun arkasında kedilerin, köpeklerden özellikle ses ama diğer birçok anlamda da daha kolay olması vardır. Benim de komşumun köpeğinin olmasına hiçbir itirazım yok ama köpek, dışkısını benim oturduğum tarafta yaptığında, gelinip alınmasına ihtiyacım var. Nitekim sıklıkla orada olmadığım için, dışkıyı laf söylemeden alıyorum ama bu da aslında rahatlıkla komşular arasında bir anlaşmazlık konusu olabilir.

Köpeği gizlemek daha zor olsa da buna izin olmayan bir evde kedinizle oturduğunuzu öğrenen yönetim, evden ayrılmanızı isterse, hele şu ekonomik durumda bunun yaratacağı sıkıntıyı düşünebileceğiniz gibi, köpek korkusu olan bir komşu ile yahut köpek kokusu sevmeyen birisi ile aynı asansörde yer almanın dahi anlaşmazlık yaratması mümkün.

KOMŞULARLA EVCİL HAYVAN ANLAŞMAZLIKLARI

Aslında evcil hayvanlarla ilgili komşular arasında birçok anlaşmazlık söz konusu olabilir. Örneğin yeni taşındığınız binada kiralık evinizde evcil hayvan istenmediğini düşünelim. Köpeği gizlemek daha zor olsa da buna izin olmayan bir evde kedinizle oturduğunuzu öğrenen yönetim, evden ayrılmanızı isterse, hele şu ekonomik durumda bunun yaratacağı sıkıntıyı düşünebileceğiniz gibi, köpek korkusu olan bir komşu ile yahut köpek kokusu sevmeyen birisi ile aynı asansörde yer almanın dahi anlaşmazlık yaratması mümkün.

Bazen komşunuzun ani ölümü ile ortada kalan evcil hayvanlar olduğunu görüyoruz. Bu bağlamda, bir zamanlar evcil olan bir hayvanın aniden bırakılıp, günlerce haftalarca binanızın önünde gidip gelmesi, içeriye girmeye çalışması aslında çok şaşırtıcı olmaz. Bazense hayvanlara bakamadıkları için onları zincire bağlayıp bahçede bazen de balkonda tutan insanların dahi komşular arasında anlaşmazlık yarattığını biliyoruz. Hatta bazen hayvanların birbirine saldırması, birbirini ısırması, tasmalı-tasmasız gezdirilmesi gibi durumların da mahalle parkında anlaşmazlık yaratması mümkün. Evcil hayvanların sigortalanması da artık Türkiye’de görülen bir sigorta olduğuna göre, bunun hayvanların başlarına gelebilecek birçok durumu karşılayabileceği gibi, komşunuzun hayvanına veya komşuya verilen zararın da karşılanması söz konusu olabilir. Ancak bir zararın maddeten tazmin edilmesi, komşular arasındaki ilişkilerin düzeldiği anlamına gelmeyebilir.

Sıklıkla, sosyal medyada gördükleri sahiplenme ilanlarından yola çıkan iyi niyetli kişilerin, sahiplenmeye dair başvuru formu doldurarak[1] yahut sözleşme[2] ile bir evcil hayvan edindiklerini biliyoruz. Ama bu da komşularla anlaşmazlık yaratabilen bir durum olabilir zira hayvanın yaşayacağı yerin sağlıklı koşullarından emin olmak isteyen kişiler, sahiplenecek kişilerin evdeki balkon ve/veya pencerede tel olması şartını getirdiği görülmektedir. Bu da bazı binalardaki dış düzenlemelerle uyumlu olmayabilir. Keza tatile giderken evcil hayvanın düzeni değişmesin diye evinizde kalmaya gelen bakıcının neden olduğu düşünülen bir zararın da komşularla anlaşmazlık yaratması söz konusu olabilir.

Komşularla ilgili durumlar yanında, boşanma durumundaki bir çiftin evcil hayvanlarının kimde kalacağına dair anlaşmazlığı; evcil hayvanın sağlığının kötüleşmesi yahut ölümle sonuçlanması halinde, veterinerin uyguladığı bir tedaviye yahut bakıma dair memnuniyetsizliğin mahalledeki veterinerle anlaşmazlık yaratması; hatta hayvan hakları aktvisitlerinin sıklıkla dile getirdiği barınakların durumu, belediyelerin sunmadığı düşünülen hizmetler ve hayvanları toplaması, zehirlemesi gibi birçok konunun anlaşmazlık yarattığını biliyoruz.

Evcil hayvanlardan başka sorunlar neler?

Evcil hayvanlarla ilgili açtığım uzun parantezi kapatıyorum zira komşularla yaşanan anlaşmazlıkların birçoğu da evcil hayvanlar söz konusu olmadan bir apartmanda komşuların bir arada yaşamasından kaynaklanıyor. Ses konusuna geri dönersek, müzik veya TV sesi; hatta çocuk sesi de söz konusu olabiliyor. Örneğin yaşlı insanların bir duyma sorunu olduğunu ve TV sesini çok yüksek açtığını biliyoruz. Keza hayat tarzına dair farklılıklar, yaş bakımından farklı insanların aynı binada yaşaması ve özellikle çalışma saatlerinin farklı olması ki, COVID sonrasında eskisine göre daha çok insanın evden çalışması da eklendi, alkol ve cinsel kimliğe dair anlaşmazlıklar da düşünülebilir. Keza çöp atmanın içinde, çöplerin hangi torbalara konulduğu; altından suyunun akması; çöpün kokmasını da eklemek mümkün.

FARKLI KİMLİKLER YAHUT MÜLTECİLER

Bir apartmanda yahut mahallede farklı etnik kimliklerde insanların yaşaması yahut mültecilerin bulunması, bu ülkedeki bazı varoluş kurallarını anlamamaları da anlaşmazlık konusu oluşturabilir. Keza apartman bahçesinde veya sokakta yer alan ağaçların sınırı geçmesi; bir manzarayı kapaması; ağacın budanması gibi bir sorun kadar artık sıklıkla eski apartmanların yıkılıp yerine yenisi yapılırken, yan binadaki boşluğun neden olduğu soğuk, sıcak, su baskını gibi sebepler de düşünülebilir.

Örnekleri daha da artırmamız mümkün ama asıl mesele bu anlaşmazlıkları çözmek için neler yapabiliriz? Daha çok bazen yöneticiye; bazen komşunun kendisine; bazen de belediyeye başvuru yaparak sorunları çözmeye çalışıyoruz. Ama çoğu insanın anlaşmazlıkların nasıl çözüleceğine dair becerisi ve bilgisi bulunmuyor. Bazılarımız kaçmayı bazılarımız konuşmayı seçiyor fazla da düşünmeden.

Barış ihtiyacı: toplumsal arabuluculuk

Bu arabuluculukta taraflar, toplantıyı kolaylaştıran tarafsız bir kişi olarak arabulucu ile bir araya geliyor. Toplantı yapılandırılmış bir nitelik arz ediyor. Bir başka deyişle, belirli bir formatta yapılan toplantıda taraflar anlaşmazlığa dair fikrini güvenli bir alanda dile getiriyor. Arabulucu onlara herhangi bir öneri getirmiyor. Zaten anlaşmazlığı çözmenin yarısı dinlenmek, duyulmak. Ama genelde insanlar anlaşmazlığı kaçılacak-korkulacak bir şey olarak görüyor. Oysa hayatımızda anlaşmazlık her an var, okulda, evde, işte. Bir anlaşmazlıkla ilgilenmek başlangıçta insana biraz rahatsız gelse de ihtiyaç olan bir şey. Bu tarz anlaşmazlıklarda belediyeler mekan ve arabulucu sağlayarak, taraflara yardımcı olabilir. Nasıl yemek pişirmek, nasıl iş kurulur bilmek, araba kullanmak gibi birçok yaşam becerisine sahipsek, anlaşmazlıklarda yer alarak onları çözmek için girişimde bulunmanın hayatın her anında kullanabileceğimiz bir yaşam becerisi olduğunu görmemiz lazım.

[1] https://www.jotform.com/tr/form-templates/kopek-sahiplenme-basvuru-formu

[2] https://www.haytap.org/tr/haytap-hayvan-sahplendrme-soezlemes-

[3] Bu konuyu Anlaşabiliriz adlı podcastin son bölümünde konuğum Ilan Bass ile ele aldım. Dinlemek isteyenler için: https://on.soundcloud.com/3M2zJ