2023’ten izler

2023 yılını da geride bıraktık. Takvimde bu yılın Türkiye için başka bir anlamı var. 2023, aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100. yılına denk geliyor. 100 yıllık cumhuriyet bir çokça ekonomik kriz, askeri darbe, siyasi kamplaşmaya bağlı toplumsal çatışmalar, insan hakları ihlali ile bugünlere gelindi. Cumhuriyet’in yüzüncü senesi hem Türkiye hem de Dünya açısından çok zorlu geçti. Yeni Arayış okurları için bir almanak derledik. Gelin 2023 yılına birlikte bakalım.

Ocak 2023

Türkiye Ocak 2023’e İstanbul Sözleşmesi tartışmaları ile girdi. Zamanında AKP yönetiminin önderliğinde kadın ve LGBTQ+’a yönelik şiddet eylemlerinin yasal zeminde de tanınmasını sağlayan, aynı zamanda şiddet iddiası ile karakola başvuran kadın ve LGBTQ+’ların beyanlarının soruşturma başlatmaya yeterli olması durumunun uluslararası bir antlaşmayla karara bağlanmıştı. Ne var ki bir süre sonra toplumun muhafazakar kesimlerinden bu sözleşmeye geleneksel aile yapısını bozma ve ‘eş cinselliğe özendirme’ gerekçesiyle itirazlar gelmeye başladı. İstanbul Sözleşmesi’ne imza atan Cumhurbaşkanı Erdoğan bu kez tam tersi bir tavır takındı ve Danıştay oybirliği ile İstanbul Sözleşmesi’nden çıkıldığını duyurdu. Ocak 2023’e damgasını vuran bu gelişmenin yansımalarını kadın cinayetlerinin istatistiklerine bakılarak gözlemlemek mümkün.

Ocak 2023’ün diğer gündemi ise Anayasa Mahkemesi’nin HDP’nin hazine yardımının bloke edilmesi kararını vermesiydi. 5 Ocak tarihli karar demokratik yaşama talebi olan Gerçekleşecek genel ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin 14 Mayıs’a çekilmesine karar verilmesine denk gelmesi tartışma konusu olmuş, HDP’nin kapatılacağı yönünde yorumlara sebep olmuştu.

 

CHP önderliğinde 2019 yerel seçimlerde daha önce birleşen Millet İttifakı, aralarına DEVA, Gelecek Partisi, Demokrat Parti’yi de katarak seçime gireceklerini ilan ettiler. Kamuoyunda 6’lı masa olarak da bilinen ittifakın temeli 31 Ocak 2023’te atıldı.

Şubat 2023

06 Şubat 2023’e Türkiye Büyük Maraş Depremi’ne uyandı. 10 ili etkileyen 7,7 büyüklüğündeki depremde resmi rakamlara göre 50.500 kişi hayatını kaybetti. Sosyal medyada bu sayının daha fazla olduğu söylendi. Ne var ki bu iddialar için siyasi bir komisyon oluşturulmadı.

Depremden yaklaşık 9 saat sonra bu kez merkez üssü Ekinözü ilçesi olan şok bir artçı ile 7,6 şiddetinde sarsılan bölgede arama kurtarmadan sorumlu Afad ya da afetzedelere yardım eden Kızılay’ın kapasitesi ve en önemlisi jandarmanın arama kurtarma için sahaya sürülmemesi tartışma yarattı.

Ayrıca inşaat sektörünün güvenilirliği ve yapıların ruhsatlandırılma sürecinde dönen rant meselesi yeniden gündem oldu. Tüm bunlar yaşanırken bölgeye giden yardımların logosu ve Kızılay’ın Ahbap derneğime çadır satışı toplumda infial yarattı. Türkiye halkları yerel yönetimler ve mülki amirliliklerin depreme hazırlıklı olmadığını çok ağır bir bedel ödeyerek öğrendi.

Mart 2023

Depremin yaraları henüz sarılmamışken Millet İttifakı’nda beklenmedik bir gelişme yaşandı. Genel seçimler öncesi bir araya gelen 6’lı Masa’da cumhurbaşkanlığı adayı kim olacağına ilişkin kriz yaşanmış ve Meral Akşener 5 Mart’ta ‘biz noter değiliz’ diyerek masadan ayrılmıştı. Ardından ittifakın diğer partileri ve İYİ Parti kurmayları arasında yürütülen karşılıklı diplomasinin sonucunda Meral Akşener, masaya dönmeye ikna edildi. Bu hamlenin ardından 7 Mart’ta Kemal Kılıçdaroğlu cumhurbaşkanı adaylığını açıkladı.

Pınar Gültekin cinayetinin sanığı Cemal Metin Avcı’ya ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verildi. Muğla’nın Ula ilçesinde 16 Temmuz 2020’de kaybolmuş sonradan Avcı’nın bu cürümü işlediği ortaya çıkmıştı.

15 Mart’ta ise depremden etkilenen Adıyaman ve Şanlıurfa bu kez sel felaketini yaşadı.

18 Mart’ dışişleri bakanlığı düzeyinde Mısır ile görüşüldü. İki ülkenin dışişleri bakanlarının bir araya gelmesi, 11 senenin önce kesilen ilişkilerin yeniden başlaması ile sonuçlandı.

 

Nisan 2023

Dünyanın ilk SİHA gemisi Türk Deniz Kuvvetleri’ne teslim edildi.

Türkiye’nin metre altı çözünürlüklü yerli uydusu 15 Nisan’da ilk kez uzaya fırlatıldı.

17 Nisan’da İstanbul Finans Merkezi hizmete başladı.

27 Nisan’da Atatürk Havalimanı’nda TEKNOFEST düzenlendi.

Mayıs 2023

Türkiye için dananın kuyruğunun koptuğu bir ay oldu Mayıs 2023…

Adalet Partisi’nin ilk seçildiği tarihe referansla 14 Mayıs 2023’e çekilen genel ve cumhurbaşkanlığı seçimi gerçekleşti. Millet İttifakı mecliste çoğunluğu elde edemezken Cumhurbaşkanlığı seçiminde hiçbir aday %50’lik oranı geçemeyince seçim ikinci tura kaldı. Ayrıca genel seçimlerde Kürt hareketinin İslamcı kanadı olarak da bilinen Hüda-Par’ın ve Yeniden Refah Partisi’nin meclise girmesi seküler anayasa tartışmalarını beraberinde getirdi.

Cumhurbaşkanlığı seçimi ikinci turu gerçekleştirildi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan geçerli oyların %52,18’i ile yeniden cumhurbaşkanı oldu.

İngiltere Kralı 3. Charles (Prens Charles) için taç giyme töreni düzenlendi. Kral Charles, 1066’dan bu yana taç giyen 40’ıncı hükümdar oldu.

 

Haziran 2023

3 Haziran’da yeni kabine kuruldu. Sağlık Bakanlığı ve Kültür ve Turizm Bakanlığı hariç tüm kabinede isimler değişti.

HDP Eski Genel Başkanı Selahattin Demirtaş siyasetten çekildiğini kaleme aldığı mektupla duyurdu.

Batan Titanik gemisini araştırmaya giden Titan denizaltısı da battı.

Merkez Bankası Başkanlığı’na Hafize Gaye Erkan getirildi. Erkan’dan önce bu görevi BDDK Başkanlığı’na atanan Şahap Kavcıoğlu yürütüyordu.

23 ve 24 Haziran’da paralı asker grubu Wagner’in lideri Yevgeni Prigojin isyana kalkışarak askeri konvoyunu Moskova yakınlarına kadar ilerletti.

Bu, Rusya’da Devlet Başkanı Vladimir Putin’in iktidardaki gücü hakkında soru işaretleri uyandırdı.

Putin, eski müttefiki olan Prigojin’i “ihanetle”, “silahlı isyan başlatmakla” ve “ülkeyi sırtından bıçaklamakla” itham etti.

İsyan, Cumartesi günü, Prigojin’in geri adım atmasıyla ve askerlerini geri çekmesiyle sonlandı.

Temmuz 2023

17 Temmuz’da Türkiye kadın millî voleybol takımı, ABD’nin Teksas eyaletindeki Arlington kentinde oynanan 2023 FIVB Milletler Ligi’nin finalinde Çin’i 3-1 yenerek tarihinde ilk kez FIVB Voleybol Kadınlar Milletler Ligi Şampiyonluğu’nu elde etti.

Muğla iline bağlı Akbelen Ormanı’nda maden ocaklarının açılmasını engellemek üzere halk ve sivil toplum örgütleri bir araya gelerek mücadele verdiler.

Fransa’da yabancı uyruklu bir gencin öldürülmesinin ardından ülke çapında isyanlar başladı.

Ağustos 2023

Rus paralı asker gurubu Wagner’in eski lideri Prigojin’in 23 Ağustos’ta Moskova yakınlarında özel jetinin düşmesi sonucu hayatını kaybettiği açıklandı. Her ne kadar bunun bir suikast olduğu iddia edilse de Kremlin bu suçlamayı reddetti.

Barış Pehlivan 16 Ağustos’ta 5. kez hapse girdi.

8 Ağustos tarihinde Hawaii’de orman yangını yaşandı. Maui Adası’nda çıkan yangında 97 kişi hayatını kaybetti.

Eylül 2023

3 Eylül’de Türkiye kadın millî voleybol takımı, 2023 Avrupa Kadınlar Voleybol Şampiyonası finalinde Sırbistan’ı 3-2 yenerek tarihinde ilk kez şampiyonluk kazandı

Fas’ta 6.8 büyüklüğünde 8 Eylül’de deprem oldu. Bu felaketin ardından 3000 kişi hayatını kaybetti.

Azerbaycan yönetimi Eylül ayı başlarında, kendi toprakları üzerinde ayrılıkçı bir terör yapılanmasına “daha fazla müsaade etmeyeceğini” duyurdu. Karabağ’da 30 yılı aşkın süredir işgal altındaki ayrılıkçı yönetime karşı 19 Eylül’de antiterör operasyon düzenlendi.

Ermeniler tarafından işgal edilmiş bölgede “fiili yönetim ilan etmiş yönetici kadro” Ermenistan’dan destek kuvveti talep etti.

Ancak bu desteğin gelmeyeceği anlaşılınca Karabağ’daki ayrılıkçı yönetim 24 saat içinde teslim oldu ve ateşkes imzalandı.

Ekim 2023

7 Ekim’de Hamas’ın Gazze sınırını aşıp İsrail’e düzenlediği saldırıda yaklaşık bin 200 kişi öldürüldü. Gazze’de halen yaklaşık 120 İsrailli rehinenin tutulduğu düşünülüyor.

İsrail’in bu saldırının ardından Gazze’ye başlattığı şiddetli hava ve kara operasyonu ise devam ediyor.

Gazze’de şimdiye kadar öldürülenlerin sayısının 20 bini aştığı tahmin ediliyor.

İsrail, rehinelerin serbest bırakılması için geçici ateşkes isterken Hamas yetkilileri kalıcı ateşkes anlaşmasına varılana kadar başka rehinenin bırakılmayacağını iddia ediyor.

29 Ekim’de Cumhuriyetimizin 100. yılı ülke çapında coşkulu bir biçimde kutlandı.

Ankara tEmniyet Genel Müdürlüğü girişi HPG tarafından canlı bomba eylemi düzenlendi. 2 Polis yaralandı.

Kasım 2023

5 Kasım’da- CHP 38. Olağan Genel Kurultayı sonucunda Özgür Özel partinin yeni genel başkanı oldu.

Türkiye’de güzellik merkezleri ile ünlü sosyal medya fenomenleri Dilan ve Engin Polat çiftine operasyon yapıldı. Ayrıca diğer MASAK diğer sosyal medya fenomenlerine de inceleme başlattığını duyurdu.

Aralık 2023

Suudi Arabistan’da oynanacak GS-FB derbisi Atatürk posterlerinin ve Atatürk’ün sözlerinin yazılı olduğu pankartların sahaya alınmaması nedeniyle takımların ortak kararıyla iptal edildi.

Düzenlenen Pençe-Kilit operasyonunda 12 asker hayatını kaybetti.