Erdoğan bir ekonomist ama kesinlikle Keynesci değil. Uzun vadeye inanıyor.
John Maynard Keynes önemli iktisatçıydı. Ancak hiçbir zaman uzun vadeli analiz yapmazdı. Bir gün kendisine bunun sebebi sorulduğunda meşhur cevabını vermişti: In Long Run We are all dead. (Uzun vadede hepimiz öleceğiz)
Recep Tayyip Erdoğan da bir ekonomist. Biz demiyoruz. Kendisi diyor. Hem de defaatle. Erdoğan bir ekonomist ama kesinlikle Keynesci değil. Uzun vadeye inanıyor. 2002’de göreve geldi. Sayısını kimsenin bilmediği kadar çok seçim kazandı. Hep uzun vadeli hedefler verdi. İlk olarak hedef 2023 dedi. Sonra 2053 ve 2071 geldi.
Bugün yaşınız 18’den büyükse 2071’de en iyi ihtimalle 66 yaşında olacaksınız.
Erdoğan uzun vadeye inanıyor ama programlar orta vadeli. Ben olsam yırtar atarım böyle 2 yıllık planları. Plan dediğin göklerden gelmeli ve ha deyince önümüzdeki 47 yılı kapsamalı.
2071’de matematik hesaba göre 118 yaşında olacak olsa da Erdoğan planı buna göre yapıyor.
Misal bugün açıklanan Orta Vadeli Programın 2020 yılında açıklanan versiyonunda Ortalama Dolar Kuru için 2023 öngörüsü 8 lira, enflasyon ise %4,9. Gelelim 2021 planına. Burada aynı rakamlar sırasıyla 10,2 ve 7,9. Bu 2 rakam; yani dolar kuru ve enflasyonun sapma katsayısı sırasıyla 3,3 ve 5,2.
ISKALANAN ORTA VADELİ PROGRAMLA NEDEN VAKİT HARCANIYOR?
Zaten daha kısa vadeli planlar da pek tutmuyor.
Misal bugün açıklanan Orta Vadeli Programın 2020 yılında açıklanan versiyonunda Ortalama Dolar Kuru için 2023 öngörüsü 8 lira, enflasyon ise %4,9. Gerisini söylemeye gerek var mı bilmiyorum. Gelelim 2021 planına. Burada aynı rakamlar sırasıyla 10,2 ve 7,9.
Bu 2 rakam; yani dolar kuru ve enflasyonun sapma katsayısı sırasıyla 3,3 ve 5,2.
Hal böyle olunca dün açıklanan Orta Vadeli Programa ister istemez insan kuşkuyla yaklaşıyor. Erdoğan uzun vadeyi seviyor onu anladık. O zaman bu ıskalanan orta vadeli programla neden vakit harcanıyor.
Son yazıda ifade ettik. Bu Orta Vade Program 2. Mehmet Şimşek döneminin ikinci programı. Mehmet Şimşek’in AKP’nin geçmişinde oynadığı rollerin bugün için bir değeri ve anlamı yok. Motor rektifiye edildi, sıfırlandı.
Bu zamana kadar yapılan programlar tutmadıysa bu programın tutması için de bir gerekçe bulunmuyor. Öte yandan program tutmayınca kimseye bir şey de olmuyor.
PROGRAM TUTMAYINCA KİMSEYE BİR ŞEY DE OLMUYOR
Bu nedenle ne geçmişe dair bir sorgulama ne de tutmayan hedeflerin bir yaptırımından söz edilebiliyor. Geçen dönemin tutmayan programı için de daha 3 aylık Mehmet Şimşek’i sorumlu tutamayız.
Aslında bir orta vadeli programdan ziyade bir orta vadeli temennilerden söz edebiliriz. Bu zamana kadar yapılan programlar tutmadıysa bu programın tutması için de bir gerekçe bulunmuyor. Öte yandan program tutmayınca kimseye bir şey de olmuyor.
Orta Vadeli Program deyince Yiğit Bulut’un doların 3 lirayı geçmeyeceğine dair iddialarını ve Berat Albayrak’ın Kasım’ın Ekim’den Ekim’in Eylül’den Eylül’ün Ağustos’tan iyi olacağına dair lirik anlatımını hatırlayabiliriz.
Mevcut Orta Vadeli Programın en azından enflasyonun bir armut olmadığını bize göstermiş olması ve enflasyonun düşmesinin fiyatların düşmesi anlamına gelmediğinin altını çizdiğini ifade edebiliriz.
Mevcut OVP’nin enflasyon hedeflerine bakarsak 2024 sonunda 100 lira olan bir ürün 2027 sonunda 137 TL olacak. Örneğin 1 litre süt bugün 50 liraysa 2027’de 35 lira falan olmayacak tam tersine 68,5 liraya çıkacak. Enflasyonun düşmesinin armudun düşmesine benzemediğini anlattığı için OVP’yi hazırlayanlara teşekkür ederiz.
Bu ülkede 13 milyon genç insan 80 bin imam bulunuyor. OVP’nin genç başına Gençlik ve Spor Bakanlığına ayırdığı bütçe 13 bin TL. İmam başına Diyanete ayırdığı bütçe 1.137.000 TL. Sizce bu OVP tutsa mı iyi tutmasa mı?
BU PROGRAM TUTMASA DAHA İYİ
OVP’nin dolar kuru için öngördüğü hedefler ihracatçılar ve onların ekonomistlerini üzecek cinsten. Deminki örneğe dönecek olursak 50 TL olan 1 litre süt 151 cent’den sadece 146 cente düşmüş olacak. İhracatçıların hayalini süsleyen 1 litre sütü 75 cente içen işçi ise bir hayal olarak tarihte yerini almış olacak.
Dolar kurunun artış oranı hedefi enflasyon hedefinin çok az üzerinde belirlenmiş bir diğer ifadeyle. İhracatçılar para kazanmak için daha parlak fikirlere ihtiyaç duyacak.
Kuru patlatarak enflasyon hedefine ulaşılacağını varsaymak için Keynes’den de ileri ekonomi bilmek gerekiyor. O konumuzun dışında şimdilik.
Büyüme ve kişi başına düşen gelir rakamları ise 2021’den bu yana tutmayan Orta Vadeli Programların yan etkilerinin sorgulanmadığını gösteriyor ve gelir dağılımındaki bozulmaya dair yapılan onca açıklama akılda tutulduğunda sadece birer sayıdan ibaret kalıyor.
Son olarak bir önceki OVP 49 sayfa iken bu defa 79 sayfa OVP yazılmış. Bu da bana tarihten bir sözü anımsattı ama şimdi o konulara girmeyelim.
Son bir söz. Bu ülkede 13 milyon genç insan 80 bin imam bulunuyor. OVP’nin genç başına Gençlik ve Spor Bakanlığına ayırdığı bütçe 13 bin TL (Toplam 171 milyar lira.) İmam başına Diyanete ayırdığı bütçe 1.137.000 TL. (Toplam 91 milyar lira.)
Sizce bu OVP tutsa mı iyi tutmasa mı?
Yorum Yazın