Elon Musk kontrolden çıktı. İşte Musk'ı dizginlemenin yolları

Dünyanın en zengin insanı olabilir, ama bu, onu durdurmanın imkânsız olduğu anlamına gelmiyor.

Yazar: Robert Reich | Çeviri: Mert Söyler | Yazının orijinaline bu linkten ulaşabilirsiniz.

Dünyanın en zengin insanı Elon Musk, hızla devasa servetini denetlenemeyen bir siyasi güce dönüştürüyor. Bu gücüyle de şu anda Trump'ı ve dünya çapındaki diğer otoriter liderleri destekliyor. Musk, daha önceki adı Twitter olan X’in sahibi. Geçen ay Donald Trump’ı açıkça desteklediğini duyurdu. Daha öncesinde de Trump yanlısı bir siyasi eylem komitesinin (PAC) kurulmasına yardımcı olmuştu. Bu sırada da eski ABD başkanı Trump, X platformunda yeniden görünür olmaya başladı.

MUSK, ABD SEÇİMLERİNDE TRUMP'IN TARAFINDA

Musk geçtiğimiz haftalarda, daha öncesinde Trump'ın seçim kampanyasında çalışan ve saha organizasyonu konusunda uzmanlaşmış bir Cumhuriyetçi ismi işe aldı. Hem Trump hem de Musk, eğer Trump ikinci kere başkan seçilirse beraber çalışma fikrini birkaç kere gündeme getirmişlerdi. Ağustos ayının başlarında Trump ile X üzerinden yaptığı bir konuşmada Musk, “Bir hükümet verimlilik komisyonu oluşturmak harika olurdu ve böyle bir komisyona yardımcı olmaktan mutluluk duyarım” demişti.

Musk ayrıca, Kamala Harris’in seçim kampanyasının yayınlanan ilk videosunun üstüne sahte dublaj yapılmış bir versiyonunu da paylaşmıştı. Yapay zekâ ile içeriğiyle oynanmış videoda Harris, “ülkeyi yönetmeye dair herhangi bir fikri olmadığını” ve kendisinin “çeşitliliği yansıtmak için işe alınmış en üst düzey kişi” olduğunu söylüyor. Musk, bu videoyu “müthiş” diye etiketleyerek paylaştı ve şu ana kadar yüz milyonlarca izlenme aldı.

Michigan Eyalet Sekreteri, Musk'ın desteklediği "America PAC" isimli siyasi eylem komitesinin, kişisel verilerini paylaşmaları konusunda insanları kandırdığını öne sürmüştü. America PAC’in internet sitesinde kullanıcılara oy kaydı yaptırma konusunda yardım edileceği vaat edilmesine rağmen; internet sitesi, siyasi rekabetin yoğun olduğu eyaletlerdeki kullanıcıların adlarını ve telefon numaralarını topluyor ve bu bilgileri anti-Harris ve Trump yanlısı reklamlar göndermek için kullanıyor.

Dijital Nefretle Mücadele Merkezi'nin yeni raporuna göre, Musk bu yıl X hesabından seçimle ilgili toplamda 50 tane sahte iddia paylaştı. Bu iddiaların toplamda 1,2 milyar görüntülenmesi var ve hiçbir paylaşımına X’in doğrulama sisteminden herhangi bir “topluluk notu” eklenmedi. Rusya ve diğer yabancı aktörlerin, bu yılki başkanlık seçimlerini Trump lehine etkilemek için X’i kullandığına dair kanıtlar giderek artıyor. Musk, bu durumu engellemek için pek bir şey yapmadı. Öte yandan, Musk dünya genelinde sağcı hareketleri destekliyor. Birleşik Krallık’ta aşırı sağcı gruplar, azınlıklara saldırdı ve Musk’ın X platformu, kız çocuklarına yönelik bıçaklı bir saldırı hakkında yanlış bilgiler yaydı. Musk, bu nefret eylemlerinin kışkırtıcılarına sadece göz yummakla kalmadı, aynı zamanda bu yalanları retweetleyerek destekledi.

X, YALANIN VE YANLIŞ BİLGİNİN KAYNAĞI HALİNE Mİ GELDİ?

Son 10 ay içerisinde Musk, göçle ilgili bir iç savaş öngörüsünde en az sekiz kez bulundu. Britanya’da göç karşıtı sokak isyanları patlak verdiğinde, “iç savaş kaçınılmaz” şeklinde bir paylaşım yaptı. Avrupa Birliği Komisyonu üyesi Thierry Breton, Musk’a AB yasalarını hatırlatan bir açık mektup gönderdi. Bu mektupta; nefret, kargaşa, şiddete teşvik veya dezenformasyon gibi zararlı içeriklerin yayılmasının yasak olduğuna dikkat çekti ve AB’nin “vatandaşlarını ciddi zararlardan koruma konusunda çok dikkatli” olacağını belirtti. Musk ise bu mektuba Tropic Thunder filminden bir esprili bir sahneyle cevap verdi.

Elon Musk kendisini “sınırsız ifade özgürlüğüne inanan” birisi olarak tanımlasa da otoriter hükümetlerin sansür taleplerinin %80’inden fazlasını kabul etti. Türkiye'deki seçimlerden iki gün önce, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı eleştiren hesapları engelledi. Otoriterlerle olan dostane ilişkileri genellikle işlerine de olumlu yansıyor. Musk, Tayvan’ı Çin hükümetine devretme önerisinde bulunduktan kısa bir süre sonra Tesla şirketi, Çin hükümetinden vergi indirimleri aldı. Musk, dünyanın en zengin insanı olabilir ve en etkili sosyal medya platformlarından birine sahip olabilir. Ancak bu, onu durdurmak için güçsüz olduğumuz anlamına gelmiyor.

İşte Musk’ı dizginlemenin altı yolu:

1. Tesla'yı boykot edin.

Tüketiciler, Musk’ı daha da zenginleştirip daha fazla zarar verebilir hale getirmemeli. Öte yandan, Tesla'ya yönelik bir boykot halihazırda başlamış olabilir. Son yapılan bir ankete göre, İngilizlerin üçte biri Musk’ın son davranışları yüzünden Tesla almaktan vazgeçmiş durumda.

2. Reklamverenler X’i boykot etmeli.

Büyük reklamverenlerden oluşan bir koalisyon böyle bir boykot düzenledi. Musk ise boykotu düzenleyenleri rekabet karşıtı yasaları ihlal ettikleri gerekçesiyle dava etti. Musk, kendisini ve X’i eleştiren reklamverenlere atıfta bulunarak kendi X hesabından “İki yıl barış denedik, şimdi ise savaş zamanı” yazdı.

3. Tüm dünyadaki düzenleyici kurumlar, eğer Elon Musk X’te yalan ve nefret yaymayı bırakmazsa tutuklama tehdidinde bulunmalı.

Küresel düzenleyici kurumlar bu yönde adımlar atıyor gibi görünüyorlar. Örneğin, 24 Ağustos'ta Fransa’da Telegram’ın kurucusu Pavel Durov'un tutuklanmasında, Fransız yetkililer Durov'un nefret suçları ve dezenformasyonun yayılmasında suça iştirak ettiğini söylüyorlar. Musk gibi, Durov da kendisini sınırsız ifade özgürlüğüne inanan olarak tanımlıyor.

4. ABD Federal Ticaret Komisyonu (FTC), bireyleri tehlikeye atabilecek yanlış içerikleri kaldırmasını Musk’tan talep etmeli ve bunu yapmazsa FTC Yasası'nın Beşinci Maddesi uyarınca dava etmelidir.

Musk’ın, ABD anayasası birinci değişiklik maddesi uyarınca korunan ifade özgürlüğü, kamu yararından üstün değildir. İki ay önce ABD Yüksek Mahkemesi, dezenformasyon içeren paylaşımları kaldırmaları için sosyal medya platformlarına federal kurumların baskı yapabileceğine dair karar vermişti. Bu karar, kamu yararı için teknik bir kazanım oldu.

5. ABD hükümeti ve biz vergi mükellefleri, Musk üzerinde ek bir güce sahibiz, tabii eğer bu gücü kullanmaya istekli olduğumuz takdirde. Musk'ın SpaceX'inden başlamak üzere ABD, Musk'la olan sözleşmelerini sonlandırmalıdır.

Wall Street Journal'in haberine göre 2021’de ABD, gizli ve askeri uyduları fırlatmak için SpaceX ile 1,8 milyar dolarlık bir sözleşme yaptı. Bu anlaşmalar, SpaceX'in gelirinin önemli bir parçası haline geldi. Elon Musk, Eylül 2022'de Kırım'daki saldırıda Starlink hizmetini Rus kuvvetlerine karşı Ukrayna'nın kullanmasına izin verilmediğini ifade etmesine rağmen, geniş bant internet hizmeti için Pentagon ve SpaceX sözleşme imzaladı. Geçtiğimiz yılın Ağustos ayında da Pentagon, SpaceX'in Starshield birimine, Pentagon ortaklarına iletişim hizmetleri sağlaması için 70 milyon dolarlık bir ödeme yapmıştı.

Tüm bunlar olurken, SpaceX roket fırlatma pazarında büyük bir paya sahip oldu. 2022’de ABD'deki fırlatma noktalarından yapılan atışların üçte ikisi SpaceX roketleriyle yapıldı ve bu yılın ilk altı ayında da roket fırlatmalarının %88'ini SpaceX üstlendi. Özel sektörle sözleşmeler yaparken yüklenicinin güvenilirliğini ABD hükümetinin değerlendirmesi gerekiyor. Musk’ın değişken ve dürtüsel davranışları hem kendisini hem de yönettiği şirketleri güvenilmez kılıyor. Ayrıca hükümet, tekelleşmeye katkıda bulunup bulunmadığını da göz önünde bulundurmalıdır. Musk'ın SpaceX'i hızla bir tekel haline geliyor.

ABD hükümeti, kamu yararını hiçe saydığını defalarca gösteren Musk’ın uydularını ve roket fırlatıcılarını neden ulusal güvenlik için bu kadar kritik ve vazgeçilmez hale getiriyor? Gücünü tekrar tekrar kötüye kullanan ve kamu çıkarına aldırmayan birine neden daha fazla ekonomik güç veriliyor? Bunun mantıklı bir gerekçesi yok. Amerikan vergi mükellefleri Elon Musk’ı finanse etmeyi bırakmalı.