Elektronik sigaraların yasal bir çerçevede regüle edilmesi, yalnızca bir kesime değil, toplumun geneline yarar sağlayacak bir politika yaklaşımıdır. Bu yasallaşma süreci, sadece tüketici sağlığını korumakla kalmayıp, aynı zamanda devletin ekonomik ve toplumsal sorumluluklarını yerine getirmesine de olanak tanıyacaktır.Elektronik sigaralar, tüketim politikalarına ilişkin tartışmalarda şu sıralar en popüler konumda. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde, geçtiğimiz aylarda tek kullanımlık elektronik sigaraların (puff bar) yasallaşması, haliyle pek çok tartışmayı beraberinde getirdi[1]. Bu yazıda, elektronik sigaraların yasallaşmasına, halihazırda yasal statüye halâ erişemediği Türkiye’den bir bakış açısıyla, yasallaşma sürecinin sosyal, ekonomik ve tıbbî etkilerini kamu politikası ekseninde değerlendireceğiz.Kuzey Kıbrıs'ta tek kullanımlık elektronik sigaraların yasallaşma süreci, özellikle karaborsa piyasasının etkilerini göz önünde bulundurarak ele alınmalıdır. Bu coğrafyada, yasal olmamasına rağmen, elektronik sigaralar oldukça erişilebilir durumdaydı. Bireyler, çeşitli kaçak yollarla bu ürünlere ulaşabiliyorlardı. Bu durum, yasal olmayan bir ticaretin nasıl büyüdüğünün ve kontrolsüz bir piyasanın nasıl tehlikeli sonuçlar doğurabildiğinin açık bir örneğiydi.Karaborsada satılan tek kullanımlık elektronik sigaraların içeriği konusunda hiçbir güvence yoktur. Bu, tüketiciler için büyük bir sağlık riski oluşturmaktadır. Yasal olmayan ürünler, denetimsiz ve standartların dışında üretilebilir ve bu da kullanıcıların maruz kaldığı potansiyel tehlikeleri artırır. Ayrıca, bu tür ürünlerin kaçak yollarla temini, bireylerin yasa dışı faaliyetlere bulaşmasına yol açabilir, bu da sosyal ve hukuki açıdan başka sorunları beraberinde getirir.Bir diğer önemli mesele ise, devletin bu süreçten elde edebileceği finansal kayıplardır. Yasal olmayan bir pazarda, devlet herhangi bir vergi geliri elde edemez. Bu, hem devletin potansiyel gelir kaybı anlamına gelir hem de kamu sağlığına yönelik yatırımların finansmanı için önemli bir kaynak kaybıdır. Dolayısıyla, elektronik sigaraların yasal olmaması hem tüketiciler hem de devlet için zararlı bir durum oluşturmaktadır.Neticede Kuzey Kıbrıs'taki yasallaşma süreci, bu problemlere bir çözüm sunma potansiyeline sahiptir. Yasallaştırma, elektronik sigaraların güvenliği ve kalitesi üzerinde devletin denetimini artırabilir; aynı zamanda vergi gelirleri yoluyla devletin mali kaynaklarını da güçlendirebilir. Bu yönüyle, yasallaşma süreci, sadece sağlık açısından değil, ekonomik ve sosyal boyutlarıyla da toplumun yararına hizmet edebilir.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından yayınlanan ve son derece kayda değer olan bir diğer veri ise, sigarayı bırakmak isteyip de bırakamayan her iki kişiden birinin, yine sigaraya bağlı sebeplerden ötürü hayatını doğrudan kaybettiği yönündedir.ELEKTRONİK SİGARA: ARTILAR VE EKSİLERGelgelelim tek kullanımlık elektronik sigaraların yasallaşması, toplumda çeşitli tartışmalara yol açmıştır. Bazı çevreler, bu ürünleri kategorik olarak zararlı olarak nitelendirirken, bu genelleme, kapsamlı bilimsel analizler ve objektif değerlendirmelerle sorgulanmalıdır. Önemli olan, elektronik sigaraların geleneksel sigaralara kıyasla sağlık üzerindeki etkilerinin doğru bir şekilde anlaşılması ve bu ürünlerin potansiyel yararlarının yanı sıra risklerinin de dikkate alınmasıdır. Bu noktada, bilimsel temellere dayalı, dengeli ve kapsamlı bir değerlendirme, karar verme süreçlerinde rehberlik edici olmalıdır.Elektronik sigaralar, propilen glikol (PG) ve sebze gliserini (VG) kimyasalların elektronik yolla ısıtılması sonucunda bireyin nikotin tatminini karşılayan ürünlerdir. Bugün, dünyanın pek çok gelişmiş ülkesinde elektronik sigaralar, sigara tüketimine karşı halihazırdaki en etkili alternatif olarak değerlendirilmektedir. Örneğin Birleşik Krallık[2], Kanada[3], Yeni Zelanda[4] ve Amerika Birleşik Devletleri[5] gibi ülkelerin ulusal pozisyonu, tamamen risksiz olmadığı kabul edilmek suretiyle elektronik sigaraların, halihazırda sigara tüketmekte olan bireyler için daha az zararlı bir alternatif olabileceği yönündedir.Geleneksel sigara tüketimi, insanlık tarihinin gördüğü en büyük tüketim salgınıdır. Geleneksel sigara tüketimi, her yıl dünyada 8 milyonu aşkın insanın doğrudan ölümüne neden olmaktadır[6]. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından yayınlanan ve son derece kayda değer olan bir diğer veri ise, sigarayı bırakmak isteyip de bırakamayan her iki kişiden birinin, yine sigaraya bağlı sebeplerden ötürü hayatını doğrudan kaybettiği yönündedir[7]. Halihazırdaki bilimsel çalışmalar, elektronik sigaraların, doğru kullanıldığı takdirde, sigarayı bırakmak için en etkili alternatif olduğunu işaret etmektedir. Birleşik Krallık Halk Sağlığı Kurumu NHS, bu pozisyonu doğrulamaktadır[8]. Ann McNeill’ın Public Health England için öncülük ettiği 2021 tarihli çalışma, elektronik sigarayı başta Champix gibi nikotin replasmanı tedavisi (NRT) ilaçlarıyla kıyaslamış ve elektronik sigaraların bireylerin sigarayı bırakabilmesi için açık ara daha etkili bir yol olduğunu tespit etmiştir[9]. 2013 senesinde Harm Reduction Journal’da yayınlanan bir çalışmada Palosa, çalışmanın hedef grubundaki halihazırda sigara tüketmekte olan yetişkinlerin %80’inin, daha önce sigarayı bırakmayı denediğini fakat ancak elektronik sigara kullandıktan sonra bir daha geri dönmemek üzere bırakabildiğini tespit etmiştir[10].Tüm bu açıklamalar, bizleri elektronik sigaraların başlı başına yararlı ve hatta zararsız birer alternatif olduğu sonucuna ulaştırmamalıdır. Elektronik sigaralar, risksiz değildir ve yalnızca halihazırda sigara tüketen yetişkin bireyler için bir alternatif teşkil etmektedirler. Dolayısıyla, tek kullanım amaçları sigarayı bırakmak olmalıdır.
Elektronik sigaralar, halihazırda nikotin bağımlısı olan bireylerin sigarayı bir daha geri dönmemek üzere bırakabilmesi için halihazırdaki en etkili alternatiftir[1] ve doğru regülasyonların olmadığı bir piyasada, e-sigara kaynaklı zararlar çeşitlenebilir.ELEKTRONİK SİGARA İÇİN BAZI NOTLARTüm bu açıklamalardan hareketle, elektronik sigaralara ilişkin neler bildiğimize bir göz atalım.Neler biliyoruz?
- Elektronik sigaralar, geleneksel sigara tüketimine kıyasla %95 daha az zararlıdır[11].
- Elektronik sigaralar, halihazırda nikotin bağımlısı olan bireylerin sigarayı bir daha geri dönmemek üzere bırakabilmesi için halihazırdaki en etkili alternatiftir[12].
- Doğru regülasyonların olmadığı bir piyasada, e-sigara kaynaklı zararlar çeşitlenebilir.
- Yasallaştırma
- Düzenleme
- Bilinçlendirme
Yorum Yazın