Üretme! Zar at ekonomisi

Dünya öyle bir noktaya geldi ki; para, her türlü üretimden, tüm bedensel ve zihinsel çabadan, toplumun yararına olan tüm etkinliklerden koptu. Herkes kısa yoldan zengin olmak peşinde. Son ABD seçimlerinde ABD tarihinde ilk kez seçim bahisleri yasal hale geldi ve yüz milyonlarca dolarlık risk oluştu. Şaka gibi değil mi? Terle, akılla, bilgiyle, tecrübeyle, üretimle kazanmanın yerini zar aldı.

ABD Başkanlık seçimleri nihayet bitti. Piyasalar Trump başkanlığına daha çok inandığından zaten satın almıştı. Son günlerde “Harris kazanabilir” algısı biraz egemen olunca zayıflayacak dolar beklentisi, Euro ve diğer paralar karşında doların biraz değer kaybetmesine yol açtıysa da, Trump sonrası dolar güçlendi.

Trump ezici şekilde başkanlığı, senatoyu Cumhuriyetçiler kazandı. Trump iyice güçlü. Trump’ın “daha zayıf dolar” dolar söylemlerine rağmen piyasalar, daha yüksek faiz, daha yüksek enflasyon ve daha güçlü dolara inanıyor. Uluslararası piyasada emtialar dolar üzerinden işlem gördüğü için güçlenen doların emtia fiyatlarını artıracağı beklentisi başta altın, petrol tüm emtiaların pahalanacağı beklentisi ile gevşedi.

Coinler ve hisse senetleri ise ABD’nin hızlı büyüyeceği, Amerikan sanayisinin destekleneceği, coinler üzerinde yasal baskının gevşeyeceği beklentisi ile yükseldi.  Trump’ın vergileri yumuşatması, daha yumuşak düzenlemeler yapması halinde zaten güçlü olan ABD ekonomisinin enflasyon ateşini yeniden yakacağını düşünenler çoğunlukta. Doğrusu ben doların aşırı değerlenmesini Trump’ın da isteyeceğini sanmıyorum. ABD sanayisi tekel değil. Avrupa, Hindistan, Uzak Doğu ülkeleri, Rusya gibi ABD sanayi üretimini ikame edebilecek ülkeler daha ucuz kalırsa ABD’nin mal satması zorlaşabilir.

FED faizi; Trump’ın ekonomiyi ve enflasyonu yeniden alevlendirmesi karşısında FED’in tutumu önemli olacak. Büyük olasılık böyle bir durumda FED faizleri uzun süre yüksek tutmak isteyecektir. FED, geçen hafta faizi 25 baz puan daha düşürdü. Piyasa oyuncularının bir kısmı, artık indirime ara verileceğini ve 2025 yılında da sadece bir kere indirim olacağını iddia etmeye başladı. FED ile Trump arasındaki didişme, global piyasanın yeni dalgalanma bahanesi olmaya aday.

Paradan para kazanma; Dünyanın bence en büyük sorunu üretimden değil paradan para kazanılması. Tasarruf sahiplerinin paradan para kazanmasında bir sıkıntı yok. Ama dünya öyle bir noktaya geldi ki; para, her türlü üretimden, tüm bedensel ve zihinsel çabadan, toplumun yararına olan tüm etkinliklerden koptu. Herkes kısa yoldan zengin olmak peşinde. Son ABD seçimlerinde ABD tarihinde ilk kez seçim bahisleri yasal hale geldi ve yüz milyonlarca dolarlık risk oluştu. Şaka gibi değil mi? Terle, akılla, bilgiyle, tecrübeyle, üretimle kazanmanın yerini zar aldı.

Israrlı enflasyon uluslararası kurumların ve piyasa oyuncularının 2024 bitmeden TCMB’nın hiç olmazsa bir defa faiz indirir beklentisini 2025 yılına atmış gözüküyor. Ben halen 2024 için moral sağlamak amacıyla göstermelik de olsa faiz indirimi bekliyorum.

GÖSTERMELİK DE OLSA FAİZ İNDİRİMİ BEKLİYORUM

Türkiye’de enflasyon; Ekim ayı TÜİK verileri yine beklenti üstünde geldi. Aylık %2,88, yıllık %48,58 gerçekleşti. Ardından TCMB enfalsyon tahminlerini revize etti. 2024 sonu hedefini %38’den %44’e, 2025 sonu hedefini %14 den %21’e yükselti. Koskoca MB, sonuna iki ay kalmış hedefini tutturur artık herhalde. Bu durumda Kasım ve Aralık Tüfe’sinin her biri %1,5 civarında gerçekleşecek demektir.

Israrlı enflasyon uluslararası kurumların ve piyasa oyuncularının 2024 bitmeden TCMB’nın hiç olmazsa bir defa faiz indirir beklentisini 2025 yılına atmış gözüküyor. Ben halen 2024 için moral sağlamak amacıyla göstermelik de olsa faiz indirimi bekliyorum. “Ben ekonomistim ve Nas var, bize ne oluyor” kişisel ekonomi yasaları ile faizler enflasyonun ciddi altına geldiği için tüketim ve ithalat patlamıştı. Üretim talebe yetişmeye çalıştı. Ama 2023 ikinci yarısından itibaren sanayi yavaşlarken tüketim talebi aynı hızla devam etti; halen de devam ediyor. Başa baş giden sanayi üretim endeksi ve perakende satış endeksi 2023 yılı ikinci yarısından sonra perakende satış lehine acaip açıldı. Sadece talebi düşürerek bu bozulmayı dengelemek ciddi sıkıntıları beraberinde getirecektir. Üretimin önünü de açmak gerekir.

01.11.2024 TCMB ve BDDK verilerine göre;

Portföy; Yabancılar uzun süre sonra hisse senedinde 111 milyon dolarlık alım yaptı. Borsa dolar bazında desteğine gelince tepki alışı olabilir. Daha öncede böyle alışlar oldu. Üst üste üç hafta hisse almaları, yabancıların hisseye yatırım yaptığına işaret olabilir. Tahvillerde ise yine 622 milyon dolarlık alış var. Aralık veya en geç Ocak ayında bir alış furyası daha yaşatacaklarını düşünüyorum doğrusu. Türkiye tahvillerinde servet yatıyor.

Rezervler; MB rezervlerindeki artış devam ediyor. Yılın en düşüğü 29 Mart haftasına göre brüt rezervler 46 milyar dolar, net rezervler 37 milyar dolar, swapsız net rezervler 111 milyar dolar iyileşmiş durumda.

Krediler; kredi ve mevduat faizleri sakin seyrini sürdürüyor. Ancak, bireysel kredi faiz oranları ile ticari kredi faiz oranları arasındaki makas hızla kapanıyor. 12 Nisan haftasında bireysel kredi faizi, ticari kredi faizin %24 üstündeyken 1 Kasım haftası bu oran %10 a düştü. Tüketimi nasıl düşürecekler anlamadım. Kredi kullanım oranları sakinken kredi kartları halen alevli seyrini devam ettiriyor.

BİST100 için TL bazında (8600) ve dolar bazında (2,53) desteklere değmesini bekliyordum biliyorsunuz. 8600 puana geldikçe alış geldi. Bu hafta 9235 puanın üstüne çıkmayı başarırsa hareket 10000 puana kadar devam edebilir. Dolar bazında 2.60 ve 2.55 dolar destek; 2.74 dolar direnç.

2.60 ve 2.55 DOLAR DESTEK; 2.74 DOLAR DİRENÇ

Dünya emtia endeksi; Bir ay önce; “102 puan hedefine ulaştı. Buralarda oyanlanması normal. 98 puan ile 102 puan arasında sıkışacak gibi” tahmininde bulunmuştum. Geçen haftayı da 98 puan üstünde kapadı.   

Dolar/TL; Geçen hafta için tahmin ettiğimiz; “33,80 TL ana destek.  34,05 TL ile 34,45 TL  sıkışmaya devam. Henüz herhangi bir yukarı tırmanma belirtisi yok. 2025 Ocak ayı sonuna kadar sıkışma devam eder” görüşümüz devam ediyor.

Dolar Endeksi; Geçen hafta ki; “103,85 ile 105 puan arasında kalacak gibi” görüşümüz devam ediyor. 105 puanı kırmayı denediyse de beceremedi.

ABD 10 YR tahvil;  Geçen hafta;  “%4,50 ye yaklaşsa bile haftayı %4,30 altında kapatmasını daha olası görüyorum” diye yazmıştım. %4,49 görüp %4,30 kapadı. Artık faizin %5 seviyelerini göreceğini söyleyenler olsa da, ben buna inanmıyorum. Bu hafta için direnç %4,46 olacaktır sanırım.

Eur/Usd; Piyasa oyuncuları 2024 yıl sonu tahminlerini Trump sonrası 1.04 seviyesine çekti. Bence bu hafta için 1.0725 destek, 1.0770 ve 1.08 direnç. 1.0725 seviyesinin altında haftalık kapanış olmadığı müddetçe gevşeme sürse bile 1.04 seviyesini bulması 2025 yılının ikinci yarısını bulur.

Gümüş; 31,50 dolar altında haftalık kapanış yaptı. Bizde gümüş pozisyonumuzu 7 Temmuz günü 31,70 dolardan kapattık. Bu hafta 30,40 dolara kadar gevşeyebilir.29,80 dolar da yeniden alım yapılacak mı göreceğiz?

Altın Ons; Geçen hafta; “bir süre 2700- 2800 dolar arasında dinlenebilir” tahmininde bulunmuştum.  2800 ve 2950 dolar hedeflerinin devam etmesi için 2600 dolar aşağı kırılmamalı.  

Bist100; TL bazında (8600) ve dolar bazında (2,53) desteklere değmesini bekliyordum biliyorsunuz. 8600 puana geldikçe alış geldi. Bu hafta 9235 puanın üstüne çıkmayı başarırsa hareket 10000 puana kadar devam edebilir. Dolar bazında 2.60 ve 2.55 dolar destek; 2,74 dolar direnç.