Habitatın politizesi ve sokak hayvanları yasası

Kentleşme, modern toplumların kaçınılmaz bir süreci olarak doğayla iç içe geçmiş bir yaşamdan, betonarme yapıların hâkim olduğu bir yaşama geçişi temsil eder. Bu süreçte sokak hayvanları, genellikle göz ardı edilen ancak ekosistem içinde kritik öneme sahip unsurlar olarak varlıklarını sürdürürler. Sokak hayvanları, kent ekosistemlerinin dengesini koruyan, biyolojik çeşitliliği artıran ve insanlarla hayvanlar arasındaki ilişkiyi güçlendiren önemli varlıklardır.

Habitat, bir canlı türünün yaşadığı doğal alanı ifade etmektedir. Bir tür, doğal habitatında bakıma ihtiyaç duymadan barınabilir, beslenebilir, üreyebilir ve neslini sürdürebilmektedir.Habitatın büyüklüğü canlı türüne bağlı olarak değişir; bir karınca kolonisinin habitatı yuvası ve çevresindeki alan iken, bir balina popülasyonunun habitatı tüm okyanusu kapsayabilmektedir. İnsanlar, sokak hayvanlarıyla ortak bir habitatı paylaşmaktadır. Bu alan, sadece insanlara ait değildir; sokak köpekleri, kediler ve kuşlar da bu alanın kullanıcılarıdır.

Sokak hayvanları, kentleşme içinde ekosistemin temel unsurlarından biridir.Kentleşme, modern toplumların kaçınılmaz bir süreci olarak doğayla iç içe geçmiş bir yaşamdan, betonarme yapıların hâkim olduğu bir yaşama geçişi temsil eder. Bu süreçte sokak hayvanları, genellikle göz ardı edilen ancak ekosistem içinde kritik öneme sahip unsurlar olarak varlıklarını sürdürürler. Sokak hayvanları, kent ekosistemlerinin dengesini koruyan, biyolojik çeşitliliği artıran ve insanlarla hayvanlar arasındaki ilişkiyi güçlendiren önemli varlıklardır.

Sokak hayvanları yasası olarak adlandırılan uygulamanın yasa taslağı şeklinde komisyondan geçmesiyle sokak hayvanlarının durumu konusunda uzun süredir var olan toplumsal bölünme, bu defa karşılıklı suçlamalarla daha da derinleşmiştir. Sokak hayvanlarına yönelik şiddet, toplumsal barışın ne kadar uzak olduğunu bir kez daha gözler önüne sermiştir. Zira yasa uygulamada birtakım sorunlara yol açmakta ve sokak hayvanlarının yaşam haklarını tehlikeye atmaktadır.

Sokak hayvanları, şehirlerde biyolojik çeşitliliğin korunmasına katkıda bulunmaktadır. Özellikle kediler ve köpekler, kemirgen popülasyonlarının kontrolünde önemli rol oynamaktadır. Sokak hayvanları, organik atıkların doğrudan tüketilmesi yoluyla doğal bir atık yönetim sistemi oluşturmaktadır. 

Sokak hayvanları, şehirlerde yaşayan ve doğal yaşam alanları kısıtlanmış hayvanlardır. Bu hayvanlar, kent ekosisteminin dinamik bir parçası olup çeşitli işlevler üstlenmektedir:

1. Biyolojik Çeşitliliğin Korunması: Sokak hayvanları, şehirlerde biyolojik çeşitliliğin korunmasına katkıda bulunmaktadır. Özellikle kediler ve köpekler, kemirgen popülasyonlarının kontrolünde önemli rol oynamaktadır.

2. Doğal Atık Yönetimi: Sokak hayvanları, organik atıkların doğrudan tüketilmesi yoluyla doğal bir atık yönetim sistemi oluşturmaktadır. Bu durum, çevre kirliliğinin azaltılmasına yardımcı olmaktadır.

3. Sosyalleşme ve Terapi: Sokak hayvanları, insanların psikolojik sağlığı üzerinde olumlu etkiler yaratabilmektedir. Hayvanlarla etkileşim, stresin azalmasına ve duygusal iyileşmeye katkıda bulunabilmektedir.

Kentleşmenin Sokak Hayvanlarına Etkisi

Kentleşme süreci, sokak hayvanlarının yaşam koşullarını önemli ölçüde etkilemektedir.Kentleşmenin getirdiği bazı zorluklar şunlardır:

1. Yaşam Alanlarının Azalması: Kentleşme, doğal yaşam alanlarının beton yapılarla yer değiştirmesine yol açar. Bu durum, sokak hayvanlarının barınma ve beslenme alanlarının daralmasına neden olmaktadır.

2. Besin Kaynaklarının Azalması: Sokak hayvanları genellikle insan atıklarıyla beslenir. Ancak modern kentleşme, bu kaynakların azalmasına ve dolayısıyla hayvanların yiyecek bulmakta zorlanmasına neden olabilmektedir.

3. Trafik Tehlikeleri: Yoğun trafik, sokak hayvanları için büyük bir tehdit oluşturur. Trafik kazaları, sokak hayvanlarının yaşamını kaybetmesine veya yaralanmasına yol açabilmektedir.

Sokak hayvanlarının korunması ve ekosistem içindeki rollerinin sürdürülmesi için çeşitli önlemler alınmalıdır. Ancak Türkiye'de pek çok belediye barınağı, sokak hayvanlarının ihtiyaçlarını karşılayacak kapasitede değildir. Mevcut barınaklar yetersiz ve kötü koşullara sahip olup, hayvanların sağlık ve refahını tehlikeye atmaktadır. Kalabalık barınaklarda hastalıkların yayılması kolaylaşmakta ve hayvanlar arasında stres ve saldırganlık artmaktadır. Ayrıca kısırlaştırma uygulamaları da yetersizdir. Bu durum, sokak hayvanlarının sayısının kontrolsüz bir şekilde artmasına ve hastalıkların yayılmasına sebep olmaktadır. Etkin bir kısırlaştırma ve aşılama programı olmadan, sokak hayvanları sorununun çözülmesi mümkün değildir. Sokak hayvanlarına yönelik bilinç ve duyarlılık oluşturulması amacıyla topluma yönelik eğitim programları yetersiz kalmaktadır. İnsanların sokak hayvanlarına karşı duyarsız veya olumsuz tutumları, hayvanların kötü muamele görmesine ve yasa dışı eylemlerle karşı karşıya kalmasına sebep olmaktadır.Sorunun temel nedenlerinden birisi ise sokak hayvanlarına yönelik mevcut yasal düzenlemelerin yeterli olmaması ve denetim mekanizmalarının zayıf kalmasından kaynaklanmaktadır. Hayvan haklarının korunması ve yasanın etkin bir şekilde uygulanabilmesi için daha güçlü yasal düzenlemeler ve denetim mekanizmalarına ihtiyaç vardır.

Barınakların iyileştirilmesi, kısırlaştırma ve aşılama programlarının yaygınlaştırılması, toplumsal bilinç ve eğitim çalışmalarının artırılması ve güçlü yasal düzenlemeler ile etkin denetim mekanizmalarının kurulması, sokak hayvanları sorununu çözmek için atılacak önemli adımlardır.

Türkiye'de hayvan hakları, hukuki boşlukları doldurulması gereken bir konudur. Bu konuya dair Avrupa'da birçok örnek bulunmaktadır; örneğin İngiltere'de hayvanları koruyan 15'e yakın yasa vardır. Hayvanların "hissedebilen varlıklar" olarak kabul edildiği İngiltere'de, hayvanlara işkence edenler ciddi cezalarla karşılaşmaktadır. İsviçre'de ise hayvanlara karşı zulmedenler para ve hapis cezası alabilmektedir. İsviçre'de evcil hayvan sahiplenmek için sertifika gereklidir ve sosyal hayvanların tek başına beslenmesi yasaktır. Türkiye'nin bu tür uygulamalara sahip olabilmesi için politik kutuplaşmayı sona erdirmesi gerekmektedir. 

Çözüm Önerileri

1. Barınakların İyileştirilmesi ve Yeni Barınakların Kurulması: Mevcut barınakların koşullarının iyileştirilmesi ve yeni, modern barınakların kurulması gerekmektedir. Bu barınaklarda, hayvanların sağlık ve refahı için gerekli tüm ihtiyaçlar karşılanmalı ve veteriner hizmetleri sağlanmalıdır.

2. Kısırlaştırma ve Aşılama Programlarının Yaygınlaştırılması: Sokak hayvanlarının sayısının kontrol altına alınabilmesi için geniş kapsamlı kısırlaştırma ve aşılama programları yürütülmelidir. Belediyeler, sivil toplum kuruluşları ve veteriner hekimlerle iş birliği yaparak, bu programların etkin bir şekilde uygulanmasını sağlamalıdır.

3. Toplumsal Bilinç ve Eğitim Çalışmaları: Sokak hayvanlarına yönelik toplumsal bilinç ve duyarlılığı artırmak amacıyla eğitim ve farkındalık çalışmaları yapılmalıdır. Okullarda, sokak hayvanlarıyla ilgili dersler ve projeler uygulanmalı; medya ve sosyal medya aracılığıyla geniş kitlelere ulaşılmalıdır.

4. Güçlü Yasal Düzenlemeler ve Etkin Denetim Mekanizmaları: Sokak hayvanlarının haklarını koruyacak ve yasa dışı eylemleri engelleyecek güçlü yasal düzenlemeler yapılmalıdır. Ayrıca, bu yasal düzenlemelerin etkin bir şekilde uygulanabilmesi için denetim mekanizmaları güçlendirilmelidir. Belediyeler ve ilgili kurumlar, sokak hayvanlarına yönelik ihlalleri ciddi bir şekilde takip etmeli ve cezai yaptırımlar uygulamalıdır.

Özetle sokak hayvanları yasası, mevcut haliyle birçok eksiklik ve yanlış içermektedir. Bu yanlışların düzeltilmesi ve daha sürdürülebilir, etik ve insancıl bir yaklaşım benimsenmesi gerekmektedir. Barınakların iyileştirilmesi, kısırlaştırma ve aşılama programlarının yaygınlaştırılması, toplumsal bilinç ve eğitim çalışmalarının artırılması ve güçlü yasal düzenlemeler ile etkin denetim mekanizmalarının kurulması, sokak hayvanları sorununu çözmek için atılacak önemli adımlardır. Bu sayede, hem sokak hayvanlarının yaşam hakları korunacak hem de toplumda daha duyarlı ve bilinçli bir yaklaşım gelişecektir. Öldürmeyi tercih etmek yerine, şiddetin her türlüsüne son vermek ve kamusal düzeni yeniden inşa etmek toplumsal bir zorunluluktur. Toplumsal barış, Türkiye'nin her alanda kaybettiği ve acilen yeniden sağlaması gereken bir değerdir. Aksi takdirde, sadece hayvanların değil, tüm canlıların hayatı tehlike altındadır.