Değiş(meyey)im kurultayları: Halkın tüzüğü

GENEL

Cumhuriyet Halk Partisi örgütleri, parti tüzüğü için 4 Eylül'de gerçekleşecek kurultayın yolunu döşeyen tartışmalar gerçekleştiriyor. Genellikle genel seçimlerden hemen önce olup bitti usulüyle revize edilen ve sürekli ikinci planda tutulan parti tüzüğü, en son 2018 yılında güncellenmişti. Yeni yönetimin 31 Mart sonrasında arkasına aldığı rüzgarla başlattığı bu çaba, CHP için yeni bir vizyon yaratmak adına mevcut politikaları kökten değiştirmeyi amaçlıyor.

Kadın ve Gençlik kolları kurultay süreçleri dolayısıyla gündemde yeterince yerini edinemese de, Cumhuriyet Halk Partisi örgütleri, parti tüzüğü için 4 Eylül'de gerçekleşecek kurultayın yolunu döşeyen tartışmalar gerçekleştiriyor. Genellikle genel seçimlerden hemen önce olup bitti usulüyle revize edilen ve sürekli ikinci planda tutulan parti tüzüğü, en son 2018 yılında güncellenmişti. Yüzeysel bir şekilde gözden geçirilmiş olan bu metnin, artık dünyadaki sol tahayyüle ortak bir şekilde ve, her ne demekse, çağa uygun olarak yeniden düzenlenmesi hedefleniyor. Yeni yönetimin 31 Mart sonrasında arkasına aldığı rüzgarla cumhuriyetin ve partinin ikinci yüzyılına geçilirken başlattığı bu çaba, CHP için yeni bir vizyon yaratmak adına mevcut politikaları kökten değiştirmeyi ve yeniden yapılandırmayı amaçlıyor. Bu bağlamda, her üyeye toplantı çağrıları yapılıyor ve partinin vizyonuna etki edebilecek her fikre ulaşmak için sanal zemin de dahil olmak üzere her türlü kaynak seferber ediliyor.

Elbette bu çabanın arkasındaki niyetleri kaygılı bir şekilde sorgulamak mümkün. Hayali çıkar grupları ve art niyetli hizipler yaratmak ya da asılsız listeler yapmak da öyle. Ancak bu noktada, kuru eleştirilerin ötesine geçmek ve daha yapıcı bir tutum sergilemek, gerekirse önerilerde bulunmak yeni siyasetin bir gereğidir. Bir noktada, şapkayı önümüze koyup sorgulama yapmayı gerektiren ipuçları da bu sürecin içine halihazırda gizlenmiş durumda.

Bu yazıda, bu ipuçlarından yola çıkarak bekleneni tespit etmeye çalışacak ve mevcut metin üzerinden eleştirilerimi ortaya koyacağım. Amacım, okuyuculara merak uyandırmak ve her sorumluluk sahibi yurttaşın, ister amatör ister profesyonel olsun, bu öneri sürecine katkı sağlamasını teşvik etmektir. Artık vakit, kaygıların üzerine daha radikal önerilerle gitmenin vaktidir. Umarım bu yazı, daha önce hiç olmadığı kadar büyük bir ciddiyetle ele alınacak tüzük metninin, nitelikli başarıları köklendirecek ve gerçek bir kurumsal dönüşümü ortaya koyacak şekilde yeniden yapılanmasına katkı sağlar.

*****

Öncelikle, kurultay tarihi olarak Sivas Kongresi'nin başlangıç tarihi seçilmesine değinmek gerekir. Çünkü aranan ruh, bu tarihte gizlidir. Sivas Kongresi, CHP için yalnızca Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunun değil, aynı zamanda parti köklerinin atıldığı yer olarak önem taşır. Kongre, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin merkezi bir yapıya kavuştuğu ve CHP'nin öncülü olan bu cemiyetin kurumsal temellerinin atıldığı bir toplantıdır. Bu süreçte, cemiyetin bir nevi "parti tüzüğü" oluşturulmuş ve bu metin, daha sonra CHP'nin kuruluş esaslarına temel teşkil etmiştir. CHP, bu süreç itibarıyla, kendi tüzüğünden kurucu anayasa çıkaran tek partidir ve bu bağlamda modern Türkiye'nin anayasasının temel ilkeleri de buradan şekillenmiştir. Bu durum, CHP'nin devlet kurucu kimliğini ve anayasal düzenin temellerini atan bir parti olma özelliğini vurgular.

Peki Sivas'ta aranan ruh nedir? Elbette aynı cesaret ve dinamizm. "Böyle gitmez" kaygısını, boyunduruğu reddetme cesaretine dönüştürmek. Bu kurultay da hiç şüphesiz, bu ruha sahip olmalıdır. Kurultay kararlarında, daha iyisini kurabilme yeteneğini sergileyen yıkıcı bir tavır sergilenmelidir. Önerileri bu çerçevede tuttuğumuzda, büyük bir değişimi metne dökmek kaçınılmazdır. Hedeflerini en az Sivas'taki kadar cesur bir şekilde ortaya koyabilen, hayallerini 9 Eylül 1923'teki kadar keskin bir şekilde metne dökebilen partililerin 9 Eylül 2024'te ortaya koyacağı metin, büyük değişimin ta kendisi kılınmalıdır.

Bu inançla tüzük metnini ele aldığımda, kimsenin tam olarak tanımlayamadığı "çağa uygunluk" kavramına yakın önerilerimi listelemek istedim. Bu farkındalık yaratma çabası, bir tüzük maddesi önerisinden öte bir çaba teşkil edecektir. Eğer ortada bir değişim hedefi varsa, bu hedef mevcut CHP'nin gerisinde kalmamalıdır. Mevcudun ötesinde bir Türkiye hayaliyle eldeki metin üzerinden, belirlenmiş üst başlıklar ve maddeler özelinde eleştirilerimi ve önerilerimi sunmak istiyorum.

Mevcut düzenlemelere göre, üyeler kayıtlı oldukları ilçe dışında başka bir il ve ilçe örgütü organlarında görev alamazlar. Bu kuralın, başta ailesiyle başka şehirde ikamet eden gençlerin parti içinde daha aktif olmalarını sağlayacak şekilde gözden geçirilmesi ve ilgili esnekliklerin, süreçlere olumsuz etki etmesini önleyecek kısıtlamalar eşliğinde sağlanması gerekmektedir.

BAŞKA ŞEHİRDE İKAMET EDEN GENÇLER İÇİN ESNEKLİK

Birinci Bölüm - Kuruluş ve İlkeler

CHP olarak, ikili cinsiyet eşitliği ön kabulü yerine toplumsal cinsiyet eşitliğini temel esas olarak ele almak elzemdir. Artık, her türlü cinsel yönelime açıkça saygı duyan bir duruş benimsenmelidir. Bu amaçla belirli fıkralardaki ibareler için gerekli düzenlemeler yapılmalıdır. Görülmelidir ki, daha "yeşil" ve daha "mor" olmanın tek geçer yolu budur.

İkinci Bölüm - Üyelik

Üyelik esasının ikamete göre belirlenmesi ve üyelik taşımanın engellenmesi, özellikle üniversiteli genç üyeler için bir engel teşkil etmektedir. Mevcut düzenlemelere göre, üyeler kayıtlı oldukları ilçe dışında başka bir il ve ilçe örgütü organlarında görev alamazlar. Bu kuralın, başta ailesiyle başka şehirde ikamet eden gençlerin parti içinde daha aktif olmalarını sağlayacak şekilde gözden geçirilmesi ve ilgili esnekliklerin, süreçlere olumsuz etki etmesini önleyecek kısıtlamalar eşliğinde sağlanması gerekmektedir.

Üçüncü Bölüm - Parti Örgütü

Yereldeki ana kademe ve kollar özelinde başkanlık görevi tek dönemle, yönetim kurulu üyeliği, komisyon başkanlığı, temsilcilik, delegelik ve benzeri pozisyonlar ise iki dönemle sınırlandırılmalıdır. Bu sınırlamalar, parti içi sirkülasyonun teminatı olacak ve sürekli dinamik tutulacak bir örgüt akışını teşvik edecektir.

Parti meclisinde il temsiliyeti, tüm şehirleri kapsayacak şekilde esasen nüfusa dayalı olarak kotalandırılmalı ve, tıpkı kollar özelinde merkez yönetim kurullarında da yaşanması gerektiği gibi, parti meclisi üye sayısı da artırılmalıdır. Bu sayede yerel düzeydeki temsiliyet güçlenecektir.

Parti meclisi üyeliklerine milletvekili kotası getirilmelidir. Halkın temsilciliği ile partinin temsilciliği arasında bir ayrım yapılmalı ve milletvekillerinin parti meclisine dahil olmaları, belirli bir kotayla sınırlandırılmalıdır. Bu düzenleme, yerel inisiyatiflerin ortak irade özelinde daha fazla önem kazanmasını sağlayacaktır.

Üst kademelerdeki aksaklıkları ve işleyişteki sorunları gidermenin anahtarı, aşağıdan yukarıya işleyen bir müşterekliği tesis etmektir. Bu vesileyle parti içindeki disiplin ve aidiyet muhakkak artacaktır. Yerel örgütlere gösterilecek güven, Genel Başkanlık makamı başta olmak üzere bütün üst kurullar üzerinde nihai karar alıcı pozisyonunu ve olumsuz durumlarda baskı mekanizması kurma hakkını örgüte teslim edecektir.

Cinsiyet kotası tartışmasız bir şekilde net %50'ye, gençlik kotası ise en az %25'e çıkarılmalıdır. Cinsiyet ve gençlik kotasının birleştirilerek kolaycılığa kaçılması önlenmelidir. Ayrıca, sivil toplum kotası oluşturularak, bu esasla edinilen temsilcilere en az %10 oranında yer ayrılmalıdır.

CİNSİYET VE GENÇLİK KOTASI

Beşinci Bölüm - Parti Adaylarının Saptanması

Her temsiliyette temayül yoklaması zorunlu hale getirilmelidir. Çıkan sonuca uymamanın tek çıkar yolu, parti meclisi kararı olmalıdır. Bu uygulama, seçim kampanyalarındaki cansiperane katılımı artıracaktır.

Cinsiyet kotası tartışmasız bir şekilde net %50'ye, gençlik kotası ise en az %25'e çıkarılmalıdır. Cinsiyet ve gençlik kotasının birleştirilerek kolaycılığa kaçılması önlenmelidir. Ayrıca, sivil toplum kotası oluşturularak, bu esasla edinilen temsilcilere en az %10 oranında yer ayrılmalıdır. Ancak bu noktada, sivil toplumun kapsamı iyi niyetle belirlenmelidir. Çiftçiler, esnaflar, işçiler, engelliler başta olmak üzere toplumun her kesimine dokunması gereken bu grubun, bir grup hukukçunun tahakkümüne terk edilmemesi gerekir. Bu kotalar, farklı toplumsal kesimlerin parti içindeki temsiliyetini güçlendirecek ve sağlıklı bir vizyonu pekiştirecektir.

Altıncı Bölüm - Parti Grupları

Partiden ihraç edilen isimlerin geri kabulü, parti meclisi kararına bağlanmalıdır. Bu düzenleme, parti içi disiplini ve bütünlüğü korumaya yönelik önemli bir adım olacaktır. Dönemin fevriliğini kalıcı hale getirmek ya da kararlarının geçerliliğini bozmak, kurumsal yapıya yakışmaz ve ciddiyetle ele alınmayı hak eder.

Dokuzuncu Bölüm - Eğitim, Program, Tüzük ve Yönetmelikler

Parti okulu yeniden yapılandırılmalı ve belirli küresel etkilerle bilinç savrulmaları yaşayan, başta genç vatandaşlar olmak üzere tüm yurttaşlara açık bir tartışma zemini, parti kültürünü besleyecek şekilde oluşturulmalıdır. Bu mekanizma, partinin vizyonunu sürekli bir devinim içerisinde geliştirecek ve Parti Programı dışında kalan fikirlerin dahi sağlıklı bir şekilde tartışılmasına olanak tanıyacaktır. Kitleleri tam demokrasi vaaadine inandırabilmenin tek anahtarı, tam demokrasinin bizzat tecelli ettiği adres olabilmektir.

Parti üyelerinin bir araya gelmesini teşvik edici altyapı önlemleri alınmalıdır. Mevcut belediyelerle tam irtibat halinde her ilçede düzenli toplantılar yapılmalı ve bu toplantılar zorunlu ve teyitli çağrılara tabi tutularak bir takvime bağlanmalıdır.

Parti'ye olan sempatiyi koruyabilecek yerel aktörlerden moderatör ekipleri oluşturulmalı ve başta ilçe belediye meclis üyeleri olmak üzere, yerelde ünvanlarıyla önde gelen herkesin gözlemci rolü üstlenmesi sağlanmalıdır. Böylece, yerel katılımın niteliği ve sürekliliği cazip kılınacak ve tabandan tavana yayılan bir denetim yapısı oluşturularak kalıcı bir reform motivasyonu elde edilecektir.

Tüm bu çabaları takiben, çağa uygun bir iletişim sistemi ortaya konmalıdır. Parti üyelerine ulaşamayan veya ulaşmayı tercih etmeyen örgüt yönetimleri kaybetmeye mahkumdur. Bu kayıpların önüne geçecek yöntemler araştırılmalı ve parti içi karar alma sistemlerine üyelerin de katılımını sağlayacak modern fikir paylaşma ve oy kullanma platformları kurulmalıdır.

*****

Unutulmamalıdır ki, Cumhuriyet Halk Partisi'ni sürekli dinamik tutmanın çaresi, uzun süredir atıl durumda olan Parti Programı'nı gözden geçirmektir. Hedeflenen düzeni yakalayabilmenin teminatı, programa uygun siyaset izlenmesidir.

PARTİ PROGRAMI GÖZDEN GEÇİRİLMELİ

Eleştirilerimin sonuna gelirken tekrar hatırlatmak isterim ki, bu metindeki maddelerin tamamı 2018 yılında kabul edilmiş ve hala geçerliliğini koruyan Parti Tüzüğü'nde yapılabilecek değişikliklere odaklanmıştır. Ek öneriler asgari seviyede tutulmuş, eklenecek her yeni maddenin "çağa uygun" pozisyonu ön kabul görmüştür. Yine de, partinin kuralları ile teamülleri tek metne bağlı değildir, uçuk hayallere dahi açık tavır takınılması bir gerekliliktir.

Unutulmamalıdır ki, Cumhuriyet Halk Partisi'ni sürekli dinamik tutmanın çaresi, uzun süredir atıl durumda olan Parti Programı'nı gözden geçirmektir. Hedeflenen düzeni yakalayabilmenin teminatı, programa uygun siyaset izlenmesidir. Tüzük, ancak programa uygun hareket edilmediğinde işletilmesi gereken bir denetim mekanizması olarak görülmelidir.

Değişimin takibinde normalleşerek mutlak zafere emin adımlarla ilerleme idealinde olan her partilinin, çağdaş bir parti programı hayali olmalıdır. Hiç şüphe yoktur ki Cumhuriyet Halk Partisi, bu programı hazırlayabilecek nitelikli ağlara ve ekiplere sahiptir; yeter ki zaferin rotasından sapılmasın.