Geçtiğimiz günlerde yabancı gazetecilerden bir çok kez Türkiye’de 1 Kasım’da gerçekleştirilen seçimlerin hileli olduğunu düşünüp düşünmediğim yönünde soru aldım. Bu duygu yüklü soruya rasyonel bir şekilde bakılmalı. Size bazı rakamlar vereyim.

1 Kasım sonuçları, 7 Haziran ile kıyaslandığında ana muhalefet partisi CHP oylarını korurken, MHP 2 milyon, HDP 1 milyon oy kaybetti. 7 Haziran’daki seçimlerde ittifak yapan iki küçük partinin (SP-BBP) aldığı oy da bu seçimde 300 bin düştü. Ayrıca bir önceki seçimle kıyaslandığında geçerli oy sayısında 1.3 milyon adetlik artış yaşandı. Bu oyların 600 bini bir önceki seçimde sandığa gitmeyip bu seçimde oy kullanan ve 200 bini yeni seçmen kaynaklanıyordu. Geçersiz oyların sayısı ise bir önceki seçime göre 700 bin adet düşmüştü. Geçerli oylardaki bu artışın ciddi bir kısmının geçersiz oy oranının oldukça azaldığı İstanbul’dan olduğunu da not etmek gerekir.

OLAĞANÜSTÜ TESADÜFLER

Tüm bu oyların toplamı, AKP’nin 7 Haziran’dan sonra artırdığı 4.5 milyon oy ile eşitleniyor. Başka bir deyişle, AKP alabilmesi mümkün olan tüm oyları aldı; diğer partilerden kaçan oyların büyük çoğunluğunu ve yeni oyları. Buna oy sayımındaki hız ve hükümet yanlısı medyanın erken zafer ilanı da eklenince, insanların neden şüphe içinde olduğunu anlayabilirsiniz.

Ancak, bağımsız seçim gözlemi yapan sivil insiyatif “Oy ve Ötesi” (Oveo), kendi raporuyla resmi sonuçlar arasında sadece küçük farklılıklar olduğunu, bu farkların sonuçları etkilemeyecek düzeyde olduğunu açıkladı. Onlar 175 bin seçim sandığının 50-60 bininde varlardı. Peki ya izleyemedikleri, toplamın üçte ikisine ulaşan sandıklar? Üstüne üstlük Oveo’nun daha çok büyük şehirlerde ve kolay erişilen yerlerde olduğunu da unutmamak lazım.

PEKİ YA YANILMADILARSA

Ekonomist Erik Meyersson seçimleri analiz etti. Meyersson’ın bulgularına göre MHP’nin oyları olumsuz etkilenmişken “AKP ve HDP oy sayımlarında da tahrifat olduğunu destekleyen bazı deliller var”, özellikle de en büyük beş ilin dışında kalan illerde. Meyersson ayrıca CHP oy sayımlarının farklı testlerde sadece küçük değişimler gösterdiğini de dile getirdi.

Meyersson bu analizin yaygın bir oy manipülasyonuna bağlı olabilecek deliller ortaya koyduğunun, ancak bunun kanıtı olmadığının altını çizdi. Kişisel olarak ben onun kullandığı metotla ilgili büyük bir problem görmüyorum, ama görüştüğüm birkaç istatistikçi oldukça eleştireldi. Ama yine de analizleri bizi en azından daha fazla çalışmaya yönlendirmeli. Ondan özellikle testlerini Oy ve Ötesi’nin gözlemci olduğu ve olmadığı sandıklar için ayrı ayrı yapmasını isteyebilirim.

Son sözü Meyersson’a bırakıyorum: “Anket şirketlerinin büyük çoğunluğu tarafından Haziran’da yaşadığı kaybı tekrarlaması beklenen AKP’nin seçimde ezici çoğunluğun oyunu alarak elde ettiği büyük zafer, hükümetin dikkat çekici geri dönüşünü sergiliyor. Şimdi birçok kişi nasıl bu kadar yanılabileceklerini sorgulayarak anket şirketlerini (ve analistleri) suçluyor. Peki ya yanılmadılarsa?

* Emre Deliveli’nin bu yazısı yazarı olduğu Hürriyet Daily News’te yayınlanmadı, Independent yayınlandı.